درس خارج اصول احمد فرخ‌فال

موضوع: الأوامر/مادة الأمر /فرق بين امور و اوامر درنظر امام خميني و ديگر علما

در ابتدای درس استاد حدیثی از حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام بیان نمودند و توضیح آن را به درس فقه ارجاع دادند : لا يكون المؤمن مؤمنا حتى يكون فيه ثلاث خصال: سنة من ربه، وسنة من نبيه، وسنة من وليه. فالسنة من ربه كتمان سره، قال الله تعالى: * (عالم الغيب فلا يظهر على غيبه أحدا * إلا من ارتضى من رسول) *. وأما السنة من نبيه فمداراة الناس، فإن الله عز وجل أمر نبيه بمداراة الناس فقال: * (خذ العفو وامر بالعرف وأعرض عن الجاهلين) *. وأما السنة من وليه فالصبر في البأساء والضراء[1]

مقدمه قبل درس : در ابتدا استاد مطالبی در مورد غیر حضوری بودن اولین جلسات در سال تحصیلی بیان نمودند و در ادامه دعا نمودند که روز به روز وضعیت بهتر بشود و ویروس منحوس کرونا را از جمع و کشور ما خارج شود و مسائل اجتماعی و دروس وعلوم و دریافت آنها به وضعیت عادی برگردد . چون درس به صورت آنلاین مزایای درس حضوری را ندارد و در این مدت فایل های صوتی را به صورت آفلاین قرار می دادیم و خود این هم آسیب های خود را دارا بود ، در ادامه استاد توصیه نمودند که هر کسی که واکسن نزده است سریعتر اقدام نمایند . و برای رفع مشکلات و گرفتاری های جامعه مومنان مخصوصا طلاب که در این اوضاع اقتصادی خسارت بیشتری دیده اند را از خدای متعال طلب یاری نمودند و دعا کردند و طلاب را به دریافت علوم دینی تشویق و دعوت نمودند .

خلاصه کل این 8 جلسه گذشته : در این چند سالی که دروس را در این جمع شروع کردم از آخر اصول شروع کرده چون طلاب بتوانند از نکات مهم انتهای اصول هم استفاده نمایند ، اصولا وقتی از ابتدا شروع می کنند تا میخواد به انتها برسد کلاس ها ناقص می ماند و اکثر طلاب باب تعادل و تراجیح را نمی خوانند در صورتی که باب تعادل و تراجیح کلید استنباط به آیات و خصوصا روایات است که در 60 جلسه در سال اول مفصل بحث کردیم ، بعد از آن اصول عملیه و بعد مطلق و مقید و سال گذشته بحث الفاظ را شروع کردیم و تا مباحث اوامر و نواهی را که امسال بیان می کنیم و فایل های صوتی را توسط جناب آقای پاک نژاد در سایت مدرسه فقاهت هم قرار داده اند و عزیز ما در تقریرات جناب آقای شاکری عزیز در مدرسه فقاهت قرار داده اند و امسال هم همین زحمت را قبول نمودند ، اشاره ای به کل بحث می کنیم که مرحوم آخوند خراسانی ره در بحث اوامر ابتدا ماده امر را مورد بحث قرار می دهند ، برای این 8 تا 10 معنا نقل نمودند و به شکل اشتراک معنوی است یا لفظی از سخنان مرحوم آخوند خراسانی ره این گونه استفاده شد که به نحو اشتراک لفظی است برعکس برخی فقها مثل نظرات مرحوم نائینی و مرحوم خوئی و مرحوم امام خمینی قدس سره و حضرت آیت الله مظاهری در دوران معاصر و در جمع بندی که شد این بود که ممکن است با اشکالی که مرحوم امام خمینی قدس سره کردند می شود که نه اشتراک لفظی است و نه اشتراک معنوی .

اشکال مرحوم امام خمینی قدس سره بر اشتراک لفظی : اشتراک لفظی را امام خمینی ره اشکال گرفتند که اگر اشتراک لفظی بخواهید بگیرید باید شما چه به معنای طلب و ملحقات طلب باشد و چه به معنای شیء مطلق باشد باید جمع این ها یک جور باشد در صورتی که جمع این ها با هم فرق می کند و در طلب و ملحقات طلب جمعش اوامر می شود و در جایی که لفظ امر به معنای شیء مطلق باشد جمعش اومور می شود و این اشکال است .

بعید نیست که لفظ امر حقیقت باشد هم در طلب و هم در شیء مطلق و این می شود اشتراک لفظی ، کما اینکه عین گاهی به معنای چشم وگاهی به معنای چشمه و گاهی به معنای طلا است ولی جمع همه اینها عیون است .

نظر ما این است که دو لفظ امر و دو ماده امر دارید یکی ماده امر مفردش امر است و جمعش امور و یک ماده امر داریم که مفردش امر است ولی جمعش اوامر ، اینها دو نوع است . بحث ما در استنباط و استخراج احکام از اوامر به معنای شیء نیست از اوامر به معنای طلب است و این خیلی مهم است ، چرا مرحوم آخوند خراسانی ره آیاتی که امر به معنای شیء را بیان می کند در مورد بحث الفاظ مطرح کردید ، بحث ما در الفاظ بحث از اوامر الهی است نه از امور الهی .

نتیجه : بنابراین لفظ امر و ماده امر که جمعش اوامر است وضع شده برای طلب برای تمام معانی است و ربطی بین آن و بین امری که جمعش می شود امور نداریم ، نه اشتراک لفظی و نه اشتراک معنوی و هیچ کاری به معنای شیء مطلق که جمعش امور است نداریم .

در انتهای جلسه استاد به سوالات شاگردان پاسخ دادند .