درس خارج اصول احمد فرخ‌فال

موضوع: الفاظ/المشتق /جمع بندی بحث مشتق

در تبیین مفهوم مشتق مرحوم آخوند خراسانی ره مطالبی را از محقق شریف مرحوم استرآبادی نقل کردند که ایشان گفته اند : مفهوم مشتق بسیط است نه مرکب چون اگر مرکب گرفتید یا باید در آن مفهوم شیء را لحاظ کنید که در این صورت عرض عام داخل در فصل می شود و یا باید مصداق شیء را در نظر بگیرید که اینجا قضیه ممکنه خاصه تبدیل می شود به قضیه ضروریه ، صاحب فصول هم در صورتی که مفهوم شیء بگیرید و تبدیل شود عرض عام در فصل اشکال کرده که این طور نیست این فصل در اینجا شما فصل منطقی لحاظ کردی در حالی که ما ناطق را فصل منطقی نمی دانیم و ناطق را بعنوان مشتق می دانیم و اگر ناطق را از لحاظ مشتق لحاظ کنیم دیگر نگاهی به فصل منطقی نداریم ، مرحوم آخوند خراسانی ره رد صاحب فصول را بر محقق شریف رد می کنند و فرمودند که اولا این فصل ها فصل حقیقی نیست و این فصل ها حقیقت اشیاء نیست بلکه اینها شرح السم است و ما اینها را حقیقت واقعی نمیدانیم و لذا شما بجای این ناطق می توانید حساس متحرک بالاراده را بگذارید .

اشکال مرحوم آخوند بر محقق شرف : مرحوم آخوند خراسانی ره می فرمایند اگر بخواهیم به محقق شریف اشکالی بکنیم می گوییم عرض عام وارد فصل نشده است بلکه عرض عام داخل عرض خاصه شده است و عرض ، عرضی است که چه ماش باشد چه ناطق و چه ضاحک باشد ، عرض عام داخل فصل نشده است بلکه عرض عام داخل خواص انسان شده است و اینها اعراض خاصه هستند .

در ادامه استاد توضیحاتی را در مورد بحث های قبل و اصل بحث متذکر شدند و بحث را در این جلسه جمع بندی نمودند و به پایان رساندند .