درس نهایة الدرایة استاد محمد غیاثی

موضوع: مباحث الفاظ/مفاهیم9 /مفهوم شرط5

○ نهایه‌الدرایه ج۲ص۴۱۵تعلیقه۲۵۳

- مفهوم شرط (۵)

۱. اشکال دوم آخوند ره بر استدلال به اطلاق ترتب :

یک. تعین ترتب به نحو علّی و انحصاری، با اطلاق ، بدون معیِّن است چرا که هر یک از انحاء ترتب ، در تعیّن خود محتاج به قرینه است.

دو. قیاس مقام به تعین وجوب نفسی با اطلاق ، مع الفارق است زیرا وجوب نفسی محتاج به مئونه تقیید نیست (چرا واجب نفسی، در هر صورت واجب است) بر خلاف واجب غیری (که فقط اگر غیر ، واجب باشد واجب خواهد بود).

۲. پاسخ از اشکال دوم:

یک. سنخ وجوب غیری ، مغایر با سنخ وجوب نفسی است و اطلاق می‌تواند معیّنِ یکی از آن دو که محتاج به مئونه تقیید نیست باشد.

دو. انحصار و عدم انحصار ، دو سنخ از ترتب نیست تا اطلاق ؛ معیّنِ یکی از آن دو باشد.

سه. آری ، تمام بودن مترتب‌علیه و عدم تمام آن، از انحاء ترتب است و مقتضای اطلاق ، تمام بودن مترتب‌علیه است.

چهار. انحصار و عدم انحصار از شئون مترتب‌علیه است ولی کلام در اطلاق سببیت است نه اطلاق سبب.

پنج. پس تمسک به اطلاق ترتب تام نیست چون انحصار و عدم انحصار از شئون سببیت نیست نه آنکه چون قرینه بر انحصار نیست‌.

۳. وجهی برای استفاده انحصار: مقتضای ترتب علّیِ تالی بر عنوان خاص مقدم، انحصار است چرا که اگر مترتب‌علیه غیر انحصاری باشد تالی بر جامعِ مقدم و غیر آن مترتب می‌شود نه بر عنوان خاص مقدم.