درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: مباحث الفاظ/باب اوامر/خاتمه: تقسیمات واجب/تقسیم چهارم: تعیینی و تخییری

نظریّه پنجم: واجب، احد طرفین یا احد اطراف است ولی احد مفهومی و مرآتی. این احد، جامع عرضی انتزاعی است و مصداق آن، هر یک از طرفین یا اطراف است چون بر هر یک، این جامع صادق است.

با این تقریر، نقض در کلام منسوب به محقّق اصفهانی ظاهر می‌شود. به این محقّق اسناد داده شده که متعلّق تکلیف، حامل غرض است و حامل غرض، مفهوم احد نیست بخاطر وجود در ذهن پس متعلّق تکلیف، مفهوم احد نیست.

این نظریّه، موافق با ظاهر ادلّه است چون عطف بواسطه او ظهور دارد که واجب، احد است و به طریق انّ کشف می‌شود که غرض قائم به احد است و تطبیق احد به ید مکلّف است. و همچنین این نظریّه، خالی از نقوض وارد بر انظار سابق است.

در پایان بحث واجب تعیینی و تخییری، تخییر عقلی یا شرعی بین متباینین یا متباینات ممکن است. ولی درباره‌ی تخییر بین اقلّ و اکثر دو نظریّه معروف وجود دارد.