درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: مباحث الفاظ/باب مفاهیم/فصل اوّل: مفهوم شرط/جهت اوّل

دلیل پنجم بر امر پنجم:

از طرفی اگر شرط مذکور در جمله شرطیّه علّت منحصره برای جزاء نبود، لازمه‌اش تقیید شرط بواسطه‌ی عطف با اَوْ بود. (در مثال ان جائک زید فاکرمه، مجیئ زید علّت برای وجوب اکرام است. اگر سلام زید نیز مثل مجیئ زید علّت برای وجوب اکرام بود، بر مولا تقیید با اَوْ لازم بود تا ما بعد اَوْ، عدل برای مجیئ زید باشد. به اینکه مولا بفرماید: ان جائک زید او سلّم علیک فاکرمه). از طرفی دیگر شرط در جمله شرطیّه بصورت مطلق ذکر شده است. یعنی برای شرط بواسطه اَوْ عدل ذکر نشده است. بنابراین، شرط مذکور در جمله شرطیّه علّت منحصره برای جزاء است. پس مقتضای اطلاق شرط (مجیئ زید در مثال) این است که شرط، علّت منحصره باشد. همانطوریکه اطلاق صیغه امر اقتضاء می‌کند که وجوب، وجوب تعیینی باشد نه تخییری. چون وجوب تخییری نیازمند به تقیید و ذکر عدل است.

اقول:

همان اشکالی که بر دلیل سابق وارد شد، بر این دلیل نیز وارد است. و قیاس جمله شرطیّه به وجوب تعیینی، قیاس مع الفارق است.