درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: مباحث الفاظ/باب مفاهیم/فصل سوّم: مفهوم غایت/بحث اوّل

اقول:

به ما بعد اداة غایت، غایت گفته می‌شود. (مثل مرافق در آیه‌ی فاغسلوا). غایت دو معنی دارد.

الف: ما عنده ینتهی وجود الشیء. غایت به این معنا، بدون شکّ خارج از مغیّی است.

ب: ما به ینتهی وجود الشیء. غایت به این معنا، بدون شکّ داخل در مغیّی است.

ظاهر جمله‌ غائیّه یعنی جمله‌ای که در آن شیئی مغیّی به شیئی شده، این است که ما بعد اداة غایت مطلقا، غایت بمعنای اوّل است کما یشهد علیه معادل الاداة فی الفارسیة (تا). و مرجع در صورت عدم ظهور، اصل عملی متناسب است.

بحث دوّم: بحث مفهومی.

در بحث منطوقی ممکن است که یکی از دو نظر اختیار شود.

نظر اوّل: غایت خارج از مغیّی است. طبق این نظر، در بحث مفهومی بحث در این است که آیا تقیید به غایت دلالت بر انتفاء سنخ حکم از غایت و ما بعد غایت دارد؟

مثال: به مرافق در آیه‌ی مبارکه، غایت و به ما بعد مرافق، ما بعد غایت گویند. بر فرض خروج مرافق از ایدی در بحث منطوقی، آیا آیه‌ی مبارکه دلالت بر عدم وجوب غسل مرافق و ما بعد مرافق دارد یا خیر؟ بر فرض دلالت، اگر دلیلی دلالت بر وجوب غسل مرافق و ما بعد مرافق کند، این دلیل با آیه تعارض می‌کند و بر فرض عدم دلالت، تعارض در بین نیست.

نظر دوّم: غایت داخل در مغیّی است. طبق این نظر، در بحث مفهومی بحث در این است که آیا تقیید به غایت دلالت بر انتفاء سنخ حکم از ما بعد غایت دارد یا خیر؟

مثال: بر فرض دخول مرافق در ایدی در بحث منطوقی، آیا آیه‌ی مبارکه دلالت بر عدم وجوب غسل ما بعد مرافق دارد یا خیر؟ بر فرض دلالت، اگر دلیلی دلالت بر وجوب غسل ما بعد مرافق کند، این دلیل با آیه تعارض می‌کند و بر فرض عدم دلالت، تعارض در بین نیست.

آدرس جلسه بعد:

محاضرات ج۵ ص۱۴۰. مفهوم الحصر ........... مفهوم العدد.