درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: مباحث الفاظ/باب مفاهیم/فصل پنجم: مفهوم لقب

فصل پنجم: درباره‌ی مفهوم لقب.

به اسمی که بواسطه‌ی آن تعبیر از شیء می‌شود، لقب گویند. مثل زید در اکرم زیدا. نظریّه امامیّه این است که لقب دلالت بر مفهوم نمی‌کند.

دلیل از طرف مرحوم شیخ:

صغری: دلالت لقب بر مفهوم، لازمه‌اش دلالت زید موجود و موسی رسول الله بر الله تعالی لیس بموجود و بر محمّد ص لیس برسول الله است. (بالضرورة).

کبری: و اللّازم باطل. (چون دلالات ثلاث در این امثله منتفی است و این جملات به اتّفاق مستلزم کفر نیست. و من ادّعی ذلک فقد لبس علیه وجدانه و لا یحسن مناظرته و قد اشتهر علی الالسن انّ اثبات الشیئ لا ینفی الحکم عن الغیر و لا محلّ له الّا فی امثال المقام).

نتیجه: فالملزوم مثله. مطارح الانظار طبع قدیم ص۱۹۱، تهذیب الوصول ص۱۰۳، انیس المجتهدین ج۲ ص۸۷۱.

فصل ششم: درباره‌ی مفهوم عدد.

نظریّه مشهور این است که عدد مذکور در جمله، دلالت بر مفهوم نمی‌کند.

دلیل از طرف محقّق عراقی:

صغری: دلالت طبیعت عدد بر مفهوم، اثبات اخصّ بواسطه‌ی اعمّ است.

توضیح:

قدم اوّل: عدد مأخوذ در دلیل، در مقام ثبوت، یا نسبت به زیاده و نقیصه لا بشرط و یا نسبت به زیاده و نقیصه بشرط لا و یا نسبت به نقیصه بشرط لا و نسبت به زیاده لا بشرط و یا نسبت به نقیصه لا بشرط و نسبت به زیاده بشرط لا است. (مطارح الانظار طبع قدیم ص۱۹۱).

مثال به ترتیب: ان تستغفر لهم سبعین مرّة فلن یغفر الله لهم، عدد رکعات صلوة صبح، تراوح در منزوحات بئر، اکثر حیض.

قدم دوّم: مفهوم در باب عدد بمعنای نفی حکم از ما فوق و ما دون عدد مذکور و یا نفی حکم از ما فوق و یا نفی حکم از ما دون است. و نفی حکم، همان بشرط لا بودن عدد است.

قدم سوّم: زمانیکه برای طبیعت عدد در مقام ثبوت، صور اربعه متصوّر است، قائل شدن به دلالت طبیعت عدد بر مفهوم، قائل شدن به دلالت اعمّ بر اخصّ است. به بیان دیگر اثبات مفهوم بواسطه عدد مذکور، اثبات اخصّ بواسطه اعمّ است.

کبری: اثبات اخصّ بواسطه اعمّ، باطل است (بالضرورة).

نتیجه: دلالت طبیعت عدد بر مفهوم، باطل است.

آدرس جلسه بعد:

قوانین طبع قدیم ج۱ ص۱۶۸. قانون. المنطوق و المفهوم ....... و امّا المفهوم.