درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: مباحث الفاظ/باب عام و خاص/فصل هفتم

فصل هفتم:

مقدّمه: مخصّص در یک تقسیم بر دو نوع است.

۱): مخصّص مبیّن. در این نوع از مخصّص، درباره‌ی الفرد المعلوم دخوله فی المخصّص المعلوم، مخصّص حجّت است و درباره‌ی الفرد المعلوم ارادته من العامّ و الفرد الّذی علم عدم دخوله فی المخصّص المعلوم و لم یعلم ارادته من العامّ لاحتمال مخصّص آخر، عامّ حجّت است.

۲): مخصّص مجمل. اجمال مخصّص دو حالت دارد.

الف: اجمال مفهومی: یعنی مفهوم و معنای مخصّص واضح نیست. مثل: کلّ ماء طاهر الّا اذا تغیّر طعمه او لونه او ریحه (معنای تغیّر واضح نیست که تغیّر حسی است یا اعمّ از تغیّر حسّی و تقدیری).

ب: اجمال مصداقی: یعنی مصداق و فرد مخصّص واضح نیست. مثل: اکرم العلماء الّا الفسّاق (معنای الفسّاق واضح است که مثلاً مرتکب کبیره است ولی شکّ در زید است که مصداق الفسّاق است یا خیر).

با حفظ این مقدّمه، برای مخصّص شانزده صورت متصوّر است که عبارتند از:‌ مخصّص یا متّصل است و یا منفصل و علی التّقدیرین یا لفظی است و یا لبّی و علی التّقادیر اجمال در مخصّص یا اجمال مفهومی است و یا اجمال مصداقی و علی التّقادیر یا دوران بین اقلّ و اکثر است و یا بین المتباینین.

از بین این صور، مخصّص متّصل لبّی مجمل مفهومی با هر دو قسم آن (دوران بین اقلّ و اکثر، دوران بین متباینین) محقّق نیست. لانّ اللّبی المتصل لا یکون الّا عقلا ضروریّا و هو لا یشکّ فیما یخرجه من العامّ فی مقام المفهوم.

اینک به بررسی احکام صور چهارده گانه در ضمن پنج مرحله می‌پردازیم.

مرحله‌ی اوّل ..........