درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: مباحث الفاظ/باب مطلق و مقید/فصل دوم

اشکال از طرف محقّق خراسانی:

صغری: اگر موضوع له اسم جنس، طبیعت مطلقه (ماهیّت بشرط شیء یا ماهیّت لا بشرط قسمی) باشد، لازمه‌اش سه امر است.

الف: حمل اسم جنس مع ما له من المعنی، بر فرد خارجی ممتنع باشد. (اگر موضوع له اسم جنس طبیعت مطلقه بمعنای ماهیّت بشرط شیئ باشد، موضوع له، معنای مقیّد به اطلاق و موضوع له، موجود ذهنی خواهد شد و چنین موضوع له بر فرد خارجی صادق نیست چون معنای مقیّد به اطلاق و موجود ذهنی بر فرد خارجی صادق نیست و اگر موضوع له اسم جنس طبیعت مطلقه بمعنای ماهیّت لا بشرط قسمی باشد، موضوع له، موجود ذهنی خواهد شد و چنین موضوع له بر فرد خارجی صادق نیست. مگر موضوع له از قید اطلاق تجرید شود که در صورت تجرید، استعمال اسم جنس مجاز خواهد بود).

ب: وقوع اسم جنس مع ما له من المعنی، در تلو اوامر مثل جئنی بانسان ممتنع باشد. (چون امتثال ممکن نیست).

ج: وقوع اسم جنس مع ما له من المعنی، در تلو اخبار خارجیه مثل اکرمت انسانا ممتنع باشد. (چون تعلّق فعل خارجی به شیئ به عنوان موجود ذهنی ممکن نیست).

کبری: و اللّازم بجمیع شقوقه باطل. (اسم جنس بر افراد و مصادیق خارجی بدون عنایت صادق است و بالوجدان در تلو اوامر و اخبار خارجیّه واقع می‌شود).

نتیجه: فالملزوم مثله.

نظریّه دوّم: نظریّه مشهور متأخّرین: موضوع له اسم جنس، ذات طبیعت است.

دلیل: متبادر از اسم جنس، نزد اهل لسان، ذات طبیعت بدون قید است و تبادر، علامت وضع و حقیقت می‌باشد.

متأخرین برای بیان این موضوع له یعنی ذات طبیعت، با عبارات فنّی و اصطلاحی سه طائفه هستند.

طائفه اوّل: محقّق خراسانی و اتباع ...........