درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: مباحث الفاظ/باب مطلق و مقید/فصل دوم

توجّه به سه نکته باشد:

الف: علّت اینکه واضع هنگام وضع اسم جنس طبیعت را با امور خارج از طبیعت لحاظ و تصوّر می‌کند این است که طبیعت از مقام من حیث هی هی بودن خارج شود. اگر طبیعت از این مقام خارج نشود، وضع اسم جنس برای آن ممکن نیست به خاطر همان اشکالی که بر طائفه اوّل وارد شد. بنابراین، طبیعت در ظرف لحاظ با امور خارج از خود، موضوع له اسم جنس است نه طبیعت من حیث هی هی. پس لحاظ طبیعت با امور خارج از طبیعت، مصحّح وضع است.

نظیر:

لحاظ طبیعت با امور خارج از طبیعت، مصحّح وضع است. همانطوریکه تصوّر موضوع و محمول هنگام حمل لازم است و این تصوّر، مصحّح حمل است نه اینکه این تصوّر، قید موضوع و یا محمول باشد. بنابراین، موضوع و محمول در زید قائم، به ترتیب، زید و قائم است نه زید المتصوّر و قائم المتصوّر. و همانطوریکه تصوّر لفظ و معنا هنگام استعمال لازم است و این تصوّر، مصحّح استعمال است نه اینکه این تصوّر، قید لفظ و یا قید معنی باشد.

ب: واضع طبیعت را نسبت به امور خارج از طبیعت به نحو لا بشرط قسمی در نظر می‌گیرد نه به نحو بشرط شیء و نه به نحو بشرط لا. به علّت اینکه قصد واضع این است که وضع اسم جنس به نحوی باشد که موضوع له اسم جنس به طبیعت با تمامی حالات و قیود آن سرایت کند و سرایت منحصراً در صورتی است که طبیعت نسبت به امور خارج از طبیعت به نحو لا بشرط قسمی دیده‌ شود. به بیان دیگر در نظر گرفتن لا بشرط قسمی بخاطر این است که موضوع له اسم جنس قابلیّت برای اطلاق پیدا کند. (غرض، تحقّق قابلیّت اطلاق برای موضوع له اسم جنس است. غرض این نیست که موضوع له اسم جنس بالفعل و بدون کمک از مقدّمات حکمت، مطلق شود).

ج: اسم جنس برای ذات طبیعت وضع شده است. برای طبیعت با آن لحاظ و اعتبار لا بشرط قسمی وضع نشده است. چون اگر موضوع له اسم جنس، طبیعت با این لحاظ و اعتبار باشد، همان اشکالی وارد می‌شود که بر طائفه دوّم وارد شد.

نتیجه: از بین این سه طائفه حقّ با طائفه سوّم است و اشکالاتی که بر طائفه اوّل و دوّم وارد شد، بر این طائفه سوّم وارد نیست.

آِدرس جلسه بعد:

کفایه ج۱ ص۳۷۸. و منها علم الجنس کاسامة و المشهور .......... و منها.