درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: ملازمات عقلیّه/ مستقلّات عقلیّه/ نکات

نکته‌ی سوّم:

مراد از عقل که در نظر اکثریّت یکی از ادلّه اربعه است، سه حکم عقل است.

۱) حکم عقل نظری به ملازمه بین حکم عقل عملی و حکم شارع. مباحثی که تا به حال مطرح شد، مربوط به این نوع از حکم عقل بود. نتیجه‌ی مباحث، مقبولیّت این نوع از حکم عقل بود.

۲) حکم عقل نظری به ملازمه بین حکم عقل نظری و حکم شارع. در این نوع از حکم عقل نیز چهار مرحله‌ی از بحث باید انجام بگیرد که عبارتند از:

الف: بحث از ثبوت مصلحت و مفسده برای افعال با قطع نظر از بیان شارع.

ب: بحث از درک قطعی مصلحت و مفسده افعال به توسّط عقل نظری.

ج: بحث از ملازمه بین درک قطعی مصلحت و مفسده افعال و حکم شارع.

د: بحث از حجیّت قطع به حکم شارع از طریق ملازمه. (بحث از حجیّت قطع عقلی و یا حجیّت عقل قطعی).

این نوع از حکم عقل مورد بحث تفصیلی اصولیّین قرار نمی‌گیرد. چون عقل نظری درک قطعی نسبت به مصلحت و مفسده‌ی افعال ندارد و بر فرض درک، ملازمه‌ی قطعیّه بین درک مصلحت و مفسده و حکم شارع منتفی است.

۳) حکم عقل غیر مستقلّ. مثل حکم عقل نظری به ملازمه‌ی عقلیّه بین وجوب شرعی ذی المقدّمه و وجوب شرعی مقدّمه و مثل حکم عقل نظری به ملازمه‌ی عقلیّه بین وجوب شرعی عمل و حرمت شرعی ضدّ آن عمل و مثل .......