درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله اوّل: اجزاء

اشکال دوّم از طرف محقّق اصفهانی:

صغریٰ: اسناد اقتضاء بر اتیان در عنوان دوّم، لازمه‌اش علیّت شیء برای عدم نفسه است.

توضیح: از طرفی امر علّت برای اتیان و وجود عمل در خارج است. یعنی امر مولا علّت می‌شود که مکلّف عمل را در خارج اتیان کند. از طرفی دیگر اتیان طبق عنوان دوّم علّت برای سقوط امر و علّت برای عدم امر است. بنابراین، اتیان علّت برای عدم نفسه می‌شود. (اتیان علّت برای عدم اتیان). به بیان دیگر اتیان علّت برای عدم علّت نفسه می‌شود. (اتیان علّت برای عدم علّت خود یعنی علّت برای عدم امر). به بیان سوّم امر علّت برای عدم نفسه می‌شود. (امر علّت برای عدم امر).

کبریٰ: و اللّازم باطل. (علیّت شیء برای عدم خود، موجب تناقض است. یعنی شیء هم موجود باشد و هم موجود نباشد).

نتیجه: فالملزوم مثله.

سقوط الامر بملاحظة عدم بقاء الغرض علی غرضیته و دعوته و المعلول ینعدم بانعدام علّته لا انّ القائم به الغرض علّة لسقوط الامر لانّ الامر علّة لوجود الفعل فی الخارج فلو کان الفعل علّة لسقوط الامر لزم علیّة الشیء لعدم نفسه ...... (نهایة الدرایه طبع قدیم ج۱ ص۲۵۹).

نمودار اشکال: امر (علّت برای) اتیان (علّت برای) عدم امر.

جواب اوّل از اشکال از طرف محقّق خوئی:

صغریٰ: شرط لزوم علیّت شیء برای عدم نفسه، وحدت علّت و ساقط است. (اگر وجود خارجی امر علّت برای اتیان و اتیان علّت برای سقوط امر خارجی باشد، شیئ علّت برای عدم نفسه شده است. چون امری که علّت است با امری که ساقط شده، واحد است).

کبریٰ: وحدت علّت و ساقط، منتفی است. (از طرفی به نصّ محقّق اصفهانی امری که علّت برای اتیان است، امر بوجوده العلمیّ است و قوام وجود علمی و ذهنی به وجود خارجی نیست. در نهایة الدرایة طبع قدیم ج۱ ص۲۳۰ آمده است: انّ الامر بوجوده العلمیّ یکون داعیا و وجوده العلمیّ لا یتقوّم بوجوده الخارجی. از طرفی دیگر اتیان علّت برای سقوط و عدم امر بوجوده الخارجی است. بنابراین، امری که علّت است، امر بوجوده العملیّ و امری که ساقط شده، امر بوجوده الخارجی است. پس وحدت علّت و ساقط منتفی است).

نتیجه: شرط لزوم علیّت شیئ برای عدم نفسه، منتفی است و با انتفاء شرط، لزوم علیّت شیئ برای عدم نفسه نیز منتفی خواهد بود.

نمودار جواب اوّل: امر بوجوده العلمیّ (علّت برای) اتیان (علّت برای) عدم امر بوجوده الخارجی.

آدرس جلسه بعد:

۱) الهدایة فی الاصول ج۱ ص۳۰۰: الامر الثانی: بیان المراد من الاقتضاء .......... ان قلت.

۲) مناهج الوصول ج۱ ص۲۹۹:‌اقول: الاولی ابقاء البحث علی حاله .......... المقدّمة الثانیة.