درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله اوّل: اجزاء

توجیه سوّم از طرف محقّق خوئی:

از طرفی انجام عمل ثانیاً به قصد اطاعت امر در صورتی استحاله دارد که این امر همان امری باشد که مکلّف عمل را برای بار اوّل به قصد اطاعت آن امر انجام داده است. به بیان دیگر انجام عمل ثانیاً به داعویّت امر اوّل استحاله دارد. چون با انجام عمل برای بار اوّل، غرض مولا حاصل و امر مولا بالضرورة ساقط می‌شود. پس امری باقی نمی‌ماند تا مکلّف عمل را ثانیاً به قصد اطاعت آن امر انجام دهد. ولی اگر انجام عمل ثانیاً به داعویّت امر دیگری غیر از امر اوّل باشد، استحاله‌ای در بین نیست. از طرفی دیگر مستفاد از روایات این است که بعد از انجام صلوة به صورت فرادیٰ، اعاده‌ی همان صلوة به صورت جماعت استحباب و فضیلت دارد. بنابراین، مکلّف عمل را ثانیاً به قصد و به داعویّت امر استحبابی که از روایات استفاده شده، انجام می‌دهد. بدون اینکه استحاله‌ای در بین باشد و کلمه‌ی الفریضة در روایت حفص و هشام، عنوان مشیر به ذات صلوة (ظهر، عصر و ......) با قطع نظر از وجوب و استحباب می‌شود نه اینکه الفریضة به معنای واجب باشد. به بیان دیگر، شرط امتثال بعد الامتثال، انجام عمل ثانیاً به داعویّت امر اوّل است و این شرط، منتفی است. بنابراین، مفاد این دو روایت و امثال آن، اجنبی از امتثال بعد الامتثال است.

توجیه چهارم از طرف محقّق صدر:

از طرفی انجام عمل ثانیاً به قصد اطاعت امر در صورتی استحاله دارد که عمل برای بار اوّل عنوان امتثال داشته باشد. اگر عمل برای بار اوّل، امتثال باشد و عمل ثانیاً نیز امتثال باشد، استحاله دارد. ولی اگر با عمل ثانیاً، امتثال اوّل منهدم شود، استحاله‌ای در بین نیست. از طرفی دیگر واجب از ابتداء، مشروط به شرط متأخّر است. یعنی عمل، وجوب دارد به شرط اینکه بعد از آن، فرد دیگری از عمل که افضل از آن است، اتیان نشود. بنابراین، با انجام فرد افضل، وجوب و در نتیجه، امتثال اوّل منهدم می‌شود و با انهدام امتثال اوّل، امتثال بعد الامتثال تحقّق پیدا نمی‌کند.

به بیان دیگر، نظر بدوی این است که در روایت حفص و هشام احتمال امتثال بعد الامتثال وجود دارد ولی نظر نهائی این است که واجب در این دو روایت، مشروط به شرط متأخّر است به قرینه‌ی اسناد جعل به مکلّف در روایت.

اقول ........

آدرس جلسه بعد:

کفایه ج۱ ص۱۲۷: الاوّل انّ الاتیان بالمأمور به بالامر الواقعی .......... الموضع الثانی.