درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله اوّل: اجزاء

اقول:

توجیه اوّل مبتلی به اشکال است. چون عطف بوسیله‌ ثمّ در روایت حفص و هشام (فی الرّجل یصلّی الصّلوة وحده ثمّ یجد جماعة) ظهور دارد در اینکه وجدان صلوة جماعت، بعد از فراغت و اتمام صلوة فرادیٰ است. نه اینکه وجدان، در اثناء صلوة فرادیٰ باشد. ولی بقیّه توجیهات می‌توانند جواب از روایاتی باشند که ظهور در امکان امتثال بعد الامتثال دارند.

توجّه باشد که در بعضی از روایاتی که ظهور در امکان امتثال بعد الامتثال دارند، تعبیر به اعاده شده است. مثل روایت معاویة بن عمّار از ابی عبد الله علیه السّلام. قال قال ابو عبد الله علیه السّلام صلوة الکسوف اذا فرغت قبل ان تنجلی فاعد. (تهذیب، تحقیق خرسان، ج۳ ص۱۵۶). توجیهاتی که ذکر شد، در این روایات قابل جریان نیست. ولی چون امتثال بعد الامتثال استحاله‌ی عقلی دارد، این استحاله‌ی عقلی قرینه می‌شود بر اینکه از ظهور این روایات در وجوب (وجوب اعاده) رفع ید شود و این روایات حمل بر استحباب شود. (محاضرات ج۲ ص۲۲۸).

نظریّه دوّم: نظریّه محقّق خراسانی: اوّلین اتیان سه صورت دارد.

الف: اوّلین اتیان، علّت تامّه برای حصول غرض مولا است. در این صورت، امتثال بعد الامتثال محال است. چون با اوّلین اتیان، غرض مولا حاصل و امر مولا ساقط می‌شود. کما اذا امر باهراق الماء فی فمه لرفع عطشه فاهرقه.

ب: اوّلین اتیان، علّت تامّه برای حصول غرض مولا نیست. در این صورت، امتثال بعد الامتثال ممکن است. چون بعد از اوّلین اتیان، غرض مولا باقی است. کما اذا اتی بماء امر به مولاه لیشربه فلم یشربه بعد.

ج: اوّلین اتیان، مشکوک است که از قبیل قسم اوّل و یا از قبیل قسم دوّم است. در این صورت، بخاطر احتمال عدم علیّت، امتثال بعد الامتثال ممکن است.

اقول ......

آدرس جلسه بعد: کفایه ج۱ ص۱۲۸: الموضع الثانی و فیه مقامان، المقام الاوّل ...... المقام الثّانی.