درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله اوّل: اجزاء

کبریٰ: تبعیّت قضاء للاداء، منتفی است. (در محلّ خود اثبات شد که قضاء، تابع اداء نیست. بنابراین، از بین دو احتمال و یا دو قولی که در توضیح صغری آمده، احتمال و قول دوّم متعیّن است.).

نتیجه: شرط عدم اجزاء، منتفی است. و با انتفاء شرط، عدم اجزاء نیز منتفی خواهد بود. بنابراین، در صورت حجیّت اماره از باب مصلحت سلوکیّه و در صورت کشف خلاف در خارج وقت، حکم به اجزاء می‌شود.

تصحیح: در احتمال دوّم، عبارت باید به این صورت باشد: و در نتیجه، قضاء واجب نیست.

(علاوه بر اینکه، در صورت استفاده‌ی وجوب قضاء از امر جدید نیز کلام محقّق خراسانی مبتلیٰ به اشکال است. چون از طرفی ادلّه وجوب قضاء یعنی من فاتته فریضة فلیقضها ظهور در این دارد که اگر عملی بر مکلّف در وقت، واجب بود و مکلّف این عمل را در وقت ترک نمود، قضای این عمل بر مکلّف در خارج وقت لازم است. از طرفی دیگر فرض بحث، کشف خلاف در خارج وقت است. یعنی مکلّف در تمام وقت، مواجه با اماره‌ی مخالف با واقع بوده است. پس واقع، فریضه در حقّ مکلّف در وقت نبوده تا گفته شود، واقع در وقت از مکلّف فوت شده و لذا قضای آن بر مکلّف در خارج وقت لازم است. بنابراین، در صورت کشف خلاف در خارج وقت و در صورت حجیّت اماره از باب مصلحت سلوکیّه، قضاء بر مکلّف واجب نیست. مثل اینکه اماره نزد مجتهد قائم شد بر اینکه صلوة جمعه در زمان غیبت واجب است. بعد از اتمام وقت صلوة ظهر، کشف شد که در واقع، صلوة ظهر واجب است. واقع، صلوة ظهر است که این واقع، در طول وقت آن، فریضه در حقّ مکلّف نبوده تا گفته شود که فریضه در وقت از مکلّف فوت شده و لذا قضای آن بر مکلّف در خارج وقت لازم است.).

آدرس جلسه‌ی بعد:

۱) محاضرات ج۲ ص۲۷۸: و علی هذا الضوء فاذا شککنا فی انّ حجیّة الامارة علی نحو ......... الی هنا.

۲) نهایة الاصول ص۱۳۷:‌ التکالیف الظاهریّة علی قسمین ........ فتلخّص.