درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه

موضوع: فقه خانواده / مسأله ازدواج مسلمان / ازدواج باکره بالغه / بررسی روایات پیرامون وطی الحائض دبرا

وطی الحائض دبرا چه حکمی دارد؟ طوایفی از روایات وجود دارد و اقوال متفاوت می‌شود.

طایفه اولی: حرمت مختص به موضع دم است.

روایت عیاشی _ که مؤید است _ و روایات متعدد است و ما از بحث سندی بخاطر تواتر بی نیاز هستیم.

329 عن عیسی بن عبد الله قال: قال أبو عبد الله ع المرأة تحیض یحرم علی زوجها أن یأتیها فی فرجها- لقول الله تعالی ﴿«وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّی یطْهُرْنَ»﴾[1] فیستقیم الرجل أن یأتی امرأته- و هی حائض فیما دون الفرج.[2]

دون الفرج شامل دبر هم می‌شود و اتیان در آیه شریفه اتیان فرج است.

ابن ادریس مصر است که فرج به دبر هم گفته می‌شود، اما بحسب متفاهم عرفی و اطلاقات روایی عامه و خاصه و بحسب کلمات فقهای عظامی مثل مرحوم شیخ فرج در مورد خانم‌ها انصراف به قبل دارد.

بله، برخی از تعابیر مثل مقاربت و مباشرت و اگر تصریح به اطلاق شد دبر را شامل می‌شود بخلاف روایتی که گذشت.

روایت دوم

عبد الله بن بکیر عن بعض اصحابنا نقل می‌کند اما ما چون وی را از اصحاب اجماع می‌دانیم و شیخ بلاواسطه آن‌ها ثقه است و تولید اشکال نمی‌کند.

علی بن حسن، این فضال است که طریق شیخ به او دو طریق دارد یکی از آنها علی بن محمد بن زبیر واقع شده و طریق دیگر که ابن عقده در آن واقع شده معتبر است

[۲۲۵۲] ۵ ـ محمّد بن الحسن بإسناده عن علی بن الحسن بن فضّال، عن محمّد وأحمد ابنی الحسن، عن أبیهما، عن عبدالله بن بکیر، عن بعض أصحابنا، عن أبی عبدالله (علیه السلام) قال: إذا حاضت المرأة فلیأتها زوج‌ها حیث شاء ما اتّقی موضع الدم.[3]

امر عقیب حظر جواز را می‌رساند. ما نیز زمانیه است.

روایت سوم

[۲۲۵۳] ۶ ـ وعنه، عن محمّد بن عبدالله بن زرارة، عن محمّد بن أبی عمیر، عن هشام بن سالم، عن أبی عبدالله (علیه السلام)، فی الرجل یأتی المرأة فیما دون الفرج وهی حائض، قال: لا بأس إذا اجتنب ذلک الموضع.[4]

ذلک الموضع مراد قبل است و خصوصیت حیض در رابطه با آن است. و از مناسبت حکم و موضوع فرج مختص به قبل است.

هر کسی تا ایام حیض قائل به جواز وطی دبر است در غیر این ایام هم قائل به جواز است.

روایت چهارم

[۲۵۷۳۶] ۱ ـ محمد بن یعقوب، عن محمد بن یحیی، عن أحمد بن محمد، ومحمد بن الحسین، عن محمد بن إسماعیل بن بزیع، عن منصور بن یونس، عن إسحاق بن عباد، عن عبد الملک بن عمرو قال: سألت أبا عبدالله علیه‌السلام: ما لصاحب المرأة الحایض منها؟ فقال: کل شیء ما عدا القبل بعینه.[5]

تصریح به جواز غیر از قبل است.

روایت پنجم

[۲۲۵۱] ۴ ـ وعنه، عن سلمة، عن علی بن الحسن، عن محمّد بن زیاد، عن أبان بن عثمان والحسین بن أبی یوسف، عن عبد الملک بن عمرو قال: سألت أبا عبدالله (علیه السلام): ما یحلّ للرجل من المرأة وهی حائض؟ قال: کلّ شیء غیر الفرج، قال: ثمّ قال: إنما المرأة لعبة الرجل.[6]

فرج ناظر به قبل است.

روایت ششم

[۲۲۵۰] ۳ ـ وعن محمّد بن یحیی، عن سلمة بن الخطاب، عن علی بن الحسن، عن محمّد بن أبی حمزة، عن داود الرقی، عن عبدالله بن سنان قال: قلت لأبی عبدالله (علیه السلام): ما یحلّ للرجل من امرأته وهی حائض؟ فقال: ما دون الفرج.[7]

روایت هفتم

[۲۲۴۹] ۲ ـ وعن حمید بن زیاد، عن الحسن بن محمّد، عن عبدالله بن جبلة، عن معاویة بن عمّار، عن أبی عبدالله (علیه السلام) قال: سألته عن الحائض ما یحلّ لزوجها منها؟ قال: ما دون الفرج.[8]

دون بمعنای پایین‌تر مراد نیست بلکه بالای فرج هم حکم پایین فرج را دارد و دون بمعنای غیر است.

روایاتی که جواز وطی از دبر بود مطرح شد و بیش از این روایات وجود دارد.

روایات دال بر ممنوعیت دیگر استمتاعات و محدوده بیشتری از موضع دم را شامل می‌شود.

روایت اول

[۲۲۵۵] ۸ ـ وعنه، عن البرقی، عن عمر بن یزید قال: قلت لأبی عبدالله (علیه السلام): ماللرجل من الحائض؟ قال: ما بین إلیتیها ولا یوقب.[9]

ایقاب: داخل کردن شامل دبر و قبل می‌شود.

روایت دوم

[۲۲۵۴] ۷ ـ وبإسناده عن أحمد بن محمّد، عن البرقی، عن إسماعیل ـ یعنی ابن مهران ـ عن عمر بن حنظلة قال: قلت لأبی عبدالله (علیه السلام): ما للرجل من الحائض؟ قال: ما بین الفخذین.[10]

منحصر در فخذین نیست، و سخت است منع را از این روایت استخراج کنیم. و روایت درباره دبر ساکت است.