درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه

موضوع: فقه خانواده / مسأله ازدواج مسلمان / ازدواج باکره بالغه / بررسی روایات پیرامون وطی الحائض دبرا

سخن در وطی الحائض دبرا بود که سخن در دو دسته از روایات بود که اشاره شد، نهی از تمتع موضع دم در زمان حیض که بیان شد، و روایات دسته دوم سایر استمتاعات را ممنوع دانسته است جز برخی از آنها که ما بین الفخذین یا بین الالیتین باشد.

کلام ما امروز در دسته سوم است و مطلق استمتاعات را ممنوع کرده است:

موثقه عبد الرحمن بن ابی عبد الله

[۲۲۴۷] ۱۲ ـ وعنه، عن العباس بن عامر وجعفر بن محمّد بن حکیم، عن أبان بن عثمان، عن عبد الرحمن بن أبی عبدالله قال: سألت أبا عبدالله (علیه السلام) عن الرجل ما یحلّ له من الطامث؟ قال: لا شیء حتّی تطهر.[1]

ظاهر روایت واضح است که استمتاعات را ممنوع می‌کند و غایت آن طهارت است.

طایفه چهارم

دسته چهارم روایاتی که محدوده‌ای که پیراهن می‌پوشاند جایز نیست و ما سوای آن جایز است، بالا تنه ممنوع و پایین تنه جایز است.

[۲۲۵۹] ۳ ـ وعنه، عن العبّاس بن عامر، عن حجّاج الخشّاب قال: سألت أبا عبدالله (علیه السلام) عن الحائض والنفساء، ما یحلّ لزوجها منها؟ قال: تلبس درعاً ثمّ تضطجع معه.[2]

درع: لباس بالا تنه، زره بپوشد کنایه است.

طایفه پنجم

بین ناف تا زانو ممنوع و باقی بدن جایز است، بین السرة و الرکبة...

[۲۲۵۷] ۱ ـ محمّد بن علی بن الحسین بإسناده عن عبیدالله بن علی الحلبی، أنّه سأل أبا عبدالله (علیه السلام) عن الحائض ما یحلّ لزوجها منها؟ قال: تتّزر بإزار إلی الرکبتین وتخرج سرتها، ثمّ له ما فوق الإِزار، قال: وذکر عن أبیه (علیه السلام) أنّ میمونة کانت تقول: إنّ النبی (صلی الله علیه وآله وسلم) کان یأمرنی إذا کنت حائضاً أن أتّزر بثوب ثمّ اضطجع معه فی الفراش.[3]

ما فوق: بمعنای ما سوا است.

طایفه ششم روایات: اجازه تفخیذ داده شده

طایفه هفتم: اجازه ما بین الالیتین داده شده

آیت الله شبیری: نگاهی کلی به ادله داشته باشیم؛ مطلق وطی که جایز نیست؛ و ما سه آیه در پیش رو داریم؛

﴿وَیسْأَلُونَک عَنِ الْمَحِیضِ قُلْ هُوَ أَذًی فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِی الْمَحِیضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّیٰ یطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیثُ أَمَرَکمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ﴾[4]

از تو دربارهٔ عادت ماهانه می‌پرسند. بگو: «این حالت، ناراحتی و اذیتی را به‌همراه دارد آن‌هم بیشتر برای زنان! پس در دورهٔ عادت ماهانه به‌طرف همسرانتان نروید؛ یعنی با آنان نزدیکی نکنید تا پاک شوند. وقتی هم غسل کردند، می‌توانید مطابق سفارش خدا با آنان هم‌بستر شوید.* اگر هم احیاناً در دورهٔ عادت ماهانه نزدیکی کرده‌اید، توبه کنید که خدا توبه‌کنندگان و پاکیزگان را دوست دارد.»(۲۲۲)

در آیه فوق فلا تقربوهن

و فاذا تطهرن

و وطی در دبر و قبل را شامل می‌شود.

هفت عنوان دیگر هم آمده که نهی شده.

غشیان، وطی، مجامعه، مواقعه، الوقوع الی‌ها، مس، ایقاب، امر به امساک در روایات اهل سنت

روایات مشتمل بر آیات قرآن و عناوین قرآنی؛

صحیحه عبد الله بن سنان:

[۲۲۳۷] ۲ ـ وعن علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن عبدالله بن المغیرة، عن عبدالله بن سنان، عن أبی عبدالله (علیه السلام) فی المستحاضة ـ إلی أن قال ـ ولا بأس أن یأتیها بعلها إذا شاء، إلاّ أیام حیض‌ها فیعتزلها زوج‌ها[5] .

مرسله عوالی اللئالی

فقال علیه السلام: " أنا أمرتکم أن تعتزلوا مجامعتهن إذا حضن، ولم آمرکم بإخراجهن[6]

اعتزال با قید قرب:

صحیحه معاویة بن عمار

[۲۱۴۶] ۲ ـ وعن محمّد بن إسماعیل، عن الفضل بن شاذان، عن حمّاد بن عیسی وابن أبی عمیر، عن معاویة بن عمّار، عن أبی عبدالله (علیه السلام) قال: المستحاضة تنظر أیامها فلا تصلّی فی‌ها ولا یقربها بعلها، وإذا جازت أیامها ورأت الدم یثقب الکرسف اغتسلت للظهر والعصر، الحدیث.[7]

موثقه مالک بن اعین هم وارد شده است که در کتاب ایشان وارد شده است.

نهی از اتیان

صحیحه معاویة بن عمار

......وإن کان الدم لا یثقب الکرسف توضّأت ودخلت المسجد وصلّت کل صلاة بوضوء، وهذه یأتیها بعلها إلاّ فی أیام حیض‌ها[8]

و روایات مختلف عناوین مختلفی آمده است.

روایات نهی از غشیان و دیگر عناوین که در روایات هم آمده است مطرح شده است

[۲۴۰۷] ۱ ـ محمّد بن الحسن بإسناده عن علی بن الحسن، عن عمرو بن عثمان، عن الحسن بن محبوب، عن علی بن رئاب، عن مالک بن أعین قال: سألت أبا جعفر (علیه السلام)، عن المستحاضة کیف یغشاها زوج‌ها؟ قال: ینظر الأیام آلتی کانت تحیض فی‌ها وحیضتها مستقیمة فلا یقربها فی عدّة تلک الأیام من ذلک الشهر، ویغشاها فیما سوی ذلک من الأیام، ولا یغشاها حتّی یأمرها فتغتسل ثمّ یغشاها إن أراد.[9]

عنوان وطی، مجامعت آمده

[۲۲۶۵] ۶ ـ وعنه، عن علی بن أسباط، عن عمّه یعقوب الأحمر، عن أبی بصیر، عن أبی عبدالله (علیه السلام) قال: سألته عن امرأة کانت طامثاً فرأت الطهر، أیقع علیها زوجها قبل أن تغتسل؟ قال: لا حتّی تغتسل، قال: وسألته عن امرأة حاضت فی السفر ثمّ طهرت فلم تجد ماء یوماً واثنین، أیحلّ لزوجها أن یجامعها قبل أن تغتسل؟ قال: لا یصلح حتّی تغتسل.[10]

مواقعه

[۲۲۷۴] ۱ ـ محمّد بن الحسن بإسناده عن أحمد بن محمّد بن عیسی، عن صفوان، عن عیص بن القاسم قال: سألت أبا عبدالله (علیه السلام) عن رجل واقع امرأته وهی طامث؟ قال: لا یلتمس فعل ذلک وقد نهی الله أن یقربها، قلت: فإن فعل أعلیه کفّارة؟ قال: لا أعلم فیه شیئاً، یستغفر الله.[11]

وقوع علیها؛

[۲۲۷۶] ۳ ـ وعنه، عن محمّد بن الحسن یعنی ابن فضّال، عن أبیه، عن أبی جمیلة، عن لیث المرادی قال: سألت أبا عبدالله (علیه السلام) عن وقوع الرجل علی امرأته وهی طامث خطأ؟ قال: لیس علیه شیء، وقد عصی ربّه.[12]

و ایشان سپس نقل اقوال می‌کند ولی ما تنها روایات را بررسی می‌کنیم.