درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه

موضوع: فقه خانواده / مسأله ازدواج مسلمان / ازدواج باکره بالغه / بررسی روایات پیرامون وطی الحائض دبرا

کلام ما در وطی دبر حائض بود و به اختلاف روایات اشاره کردیم و این جلسه بحث ما در اختلاف اقوال است و ما به تبع آیت الله شبیری در بحث جلو می‌رویم؛

پس از بیان روایات اقوال را بررسی می‌کنیم؛ و ما ضمن بیان اقوال جمع بندی را نیز بیان می‌کنیم.

قول اول: حرمت مطلق استمتاع در ایام حیض (عبیده سلمانی «در برخی ضبط‌ها سین و لام مفتوح هستند و از خواص اصحاب امیر المومنین علیه السلام بوده است»، سید ابوالمکارم صاحب کتاب بلابل القلاقل است و این زهره از فرزندان اسحاق فرزند امام صادق است، ولی این آقا سید حسنی است، ابن زهره معروف اهل حلب است ولی این آقا اهل ایران است، ابن زهره معروف فقیه است ولی این آقا متکلم و واعظ است و در حدود صد سال بعد از ابن زهره است)

استدلال این قول: روایات ما نحن فیه متعارض هستند و شش طایفه روایت داشتیم و رفع تعارض آنها بوسیله اخبار علاجیه است، یکی از مرجحات موافقت با کتاب و یکی دیگر از آنها مخالفت با عامه است، در اینجا یکی از روایات مطابق دلالت آیه است پس بر دیگر روایات ترجیح دارد.

روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله

[۲۲۴۷] ۱۲ ـ وعنه، عن العباس بن عامر وجعفر بن محمّد بن حکیم، عن أبان بن عثمان، عن عبد الرحمن بن أبی عبدالله قال: سألت أبا عبدالله (علیه السلام) عن الرجل ما یحلّ له من الطامث؟ قال: لا شیء حتّی تطهر.[1]

عمومیت دارد و هیچ استفاده نباید کرد و بر دیگر روایات مقدم است، و مطابق با آیه فاعتزلوا النساء فی المحیض است و معنای حقیقی اعتزال قصد نشده چون برخی داخل اتاقی که زن حائض بود نمی‌رفتند، باید سراغ معنای معنای مجازی برویم و اقرب المجازات به معنای حقیقی اعتزال عدم تمتع مطلق است.

بقول آیت الله شبیری انزوایی که بین گبر و مجوس و جاهلیت است مراد نیست که حتی در زیر یک سقف با حائض نمی‌رفتند چون خلاف اجماع و شأن نزول آیه است و اقرب المجازات عدم تماس بدن به بدن با زنان است.

آیت الله شبیری: این استدلال وقتی تمام است که ما مقدماتی را بپذیریم؛

الف) مراد از محیض در آیه مصدر باشد، در حال حیض دیدن عزلت بجویید اما اگر مراد از محیض اسم مکان باشد کما قال به کثیر، و ناظر به قبل است پس دیگر این آیه مرجح قول حرمت مطلق نیست، محقق فرموده حاض یحیض مثل ضرب یضرب مصدر قیاسی آن مفعل است و اگر مصدر باشد باشد محاض باشد و مفعِل اسم مکان است. از ابن سکیت هم مثل می‌کنند که مصدر در مال یمیل ممالا است و مفعَل است و محیض اسم مکان است و مراد قبل است. اگر اسم زمان باشد هم صحیح است، چون آیه اگر اسم زمان باشد از جهت محل اعتزال آیه ساکت می‌شود و اگر اطلاق داشته باشد اعتزال در محل حیض است.

ب) مراد از یسئلونک، موضع دم بوده است و در موضع دم می‌شود استمتاع کرد یا خیر؟

سید ابوالمکارم می‌فرماید: همینطور که محیض مصدری باشد، اینجا هم مصدری است (یسئلونک عن المحیض) و دو محیض پشت سر هم مصدری است.

بنده عرض می‌کنم در محیض اول هم مشخص نیست معنای مصدری مراد باشد. حال باید ثابت شود این‌جا مصدر است یا خیر.

ج) در مبنای اصولی که باید به اقرب المجازات تنزل کرد بله کلام شما صحیح، فلذا برخی از اصولیون در عام پس از تخصیص در اقرب المجازات به عام حجت است، تخصیص دلیل عدم استعمال عام در معنای حقیقی است، و دایره تخصیص از دایره عام خارج است ما سوای آن حجت است و عام در افراد پس از تخصیص حجت می‌شود از باب اقرب المجازات، باید معانی مجازی متعدد باشد و می‌گویند جائنی اسد معنای حقیقی اراده نشده، انسان شجاع و کسی که دهانش بوی بد می‌دهد شبیه شیر هستند، اقرب المجازات شجاعت است پس ما باید مراد را انسان شجاع معنا کنیم، اشکال شده به این مبنا که اگر مجازها متعدد شد اقرب عددی مراد نیست بلکه اقرب از حیث مقام استعمال است اقربیت کمی و کیفی مراد نیست، بلکه باید ببینیم از جهت کثرت استعمال کدام رایج‌تر است و در ما نحن فیه نیز وقتی فهمیدیم معنای حقیقی اعتزال مراد نیست کدام معنا را اخذ کنیم؟ معنای مجازی کثیر الاستعمال است مکان حیض دیدن است و معنای حقیقی مقاربت مراد نیست که نزدیک نشویم پس معنای عرفی مقاربت جماع و دخول در فرج است و اعتزال نیز دوری از جماع است و در روایات هم لاتقربوا بمعنای جماع نکنید است. اگر این شد آیه با روایت فوق مطابقت ندارد چون روایت نفی مطلق کرد و آیه اجتناب از موضع جماع است.

لذا قول اول قول صحیحی نیست

قول دوم: حرمت بین السرة و الرکبة که خواهد آمد.