درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه
1402/02/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: فقه خانواده / مسأله ازدواج مسلمان / ازدواج باکره بالغه - اعمال خیار عیب توسط طفل بعد از بلوغ
مرحوم سید در مسأله دهم اولیا عقد بیانی داشتند؛
۱۰ مسألة لا یجوز للولی تزویج المولی علیه بمن به عیب سواء کان من العیوب المجوزة للفسخ أو لا لأنه خلاف المصلحة نعم لو کان هناک مصلحة لازمة المراعاة جاز و حینئذ لا خیار له و لا للمولی علیه إن لم یکن من العیوب المجوزة للفسخ و إن کان منها ففی ثبوت الخیار للمولی علیه بعد بلوغه أو إفاقته و عدمه.
ولی نباید مولی علیه را بر معیب به عقد درآورد،
لأن المفروض إقدام الولی مع علمه به وجهان أوجههما الأول لإطلاق أدلة تلک العیوب و قصوره بمنزلة جهله و علم الولی و لحاظه المصلحة لا یوجب سقوط الخیار للمولی علیه و غایة ما تفید المصلحة إنما هو صحة العقد فتبقی أدلة الخیار بحالها بل ربما یحتمل ثبوت الخیار للولی أیضا من باب استیفاء ما للمولی علیه من الحق و هل له إسقاطه أم لا مشکل إلا أن یکون هناک مصلحة ملزمة لذلک و أما إذا کان الولی جاهلا بالعیب و لم یعلم به إلا بعد العقد فإن کان من العیوب المجوزة للفسخ فلا إشکال فی ثبوت الخیار له و للمولی علیه إن لم یفسخ و للمولی علیه فقط إذا لم یعلم به الولی إلی أن بلغ أو أفاق و إن کان من العیوب الأخر فلا خیار للولی و فی ثبوته للمولی علیه و عدمه وجهان أوجههما ذلک لأنه یکشف عن عدم المصلحة فی ذلک التزویج بل یمکن أن یقال إن العقد فضولی حینئذ لا إنه صحیح و له الخیار.[1]
اگر عقد بر عیب مجوز فسخ محقق شد واقع شد، پس از افاقه و بلوغ حق فسخ بر خود فرد ثابت می‌شود.
اما ولی خیار دارد یا خیر؟
از طرفی ولی می‌توان حق او را استیفاء کند پس می‌تواند حق مولی علیه را استیفاء کند.
ولی حق اسقاط خیار را دارد یا خیر؟
خیر نمی‌تواند مگر اینکه این‌جا مصلحت ملزمه ای برای اسقاط خیار وجود داشته باشد؛ مثلاً فرد در معرض اسقاط خیار اگر باشد، خان محل در معرض ازدواج وی است و برای در امان ماندن از عقد بدتر بعدی آن خیارات را اسقاط می‌کند.
آیت الله خویی اشکال می‌کنند: وجه مشکل بودن اسقاط مشخص نیست، بله ما جزم به عدم ثبوت عقد داریم مگر اینکه مصلحت ملزمه ای وجود داشته باشد.
اگر ولی اطلاع از عیب ندارد، و پس از عقد به آن علم پیدا کرده است؛
الف) عیب از عیوب مجوز فسخ است؛ خیار فسخ دارد اطلاق ادله خیار وجود دارد و مقتضی برای عد فسخ نیست و برای مولی علیه نیز حق خیار وجود دارد.
ب) از عیوب مجوز فسخ نیست؛ ولی خیار ندارد
آیت الله خویی: خیاری بما هو عاقد نیست، چون اگر مولی علیه نیز عقد را انجام می‌داد باز هم حق خیار نداشت، اما مانعی ندارد به جهت رعایت حق مولی علیه حق فسخ داشته باشد.
بیان استاد: اگر خلاف مصلحت بوده باشد از ابتدا عقد صحیح نیست.
اما مولی علیه دو وجه وجود دارد:
الف) ثبوت خیار وجیه از است؛ چون کاشف از عدم مصلحت در ازدواج بوده است
ب) عقد از اول فضولی است و می‌توان اجازه و رد کند.
مسأله ۱۲ در جلسه بعد مطرح خواهد شد.
