درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه

اصل وجوب نفقه زوجه

شروط نفقه آن

مقدار آن

لواحق و فروع نفقه زوجه

ادعای اجماع در هر سه مورد از جمله مرحوم صاحب جواهر جلد 31 صفحه 301،[2] برخی از بزرگان تعبیر ضروری دین بودن این مطلب را دارند و اجماع امت می‌دانند و ریاض المسائل جلد 10 صفحه 530،[3] حدائق جلد 25 صفحه 98،[4] فاضل هندی متوفای 1137 ه.ق در کشف اللثام در شرح قواعد علامه حلی، صاحب مدارک در نهایه المرام جلد 1 صفحه 474،[5] و ابن رشد اندلسی در بدایه المجتهد و نهایه المقتصد این اجماع را نقل می‌کنند.[6]

آیت الله مکارم می‌فرمایند: متفق بین علماء الاسلام.

آیت الله فاضل لنکرانی در تفصیل الشریعه صفحه 567: جهت دیگری هم هست و دلیل عقل بر اجماع مقدم است.

دلیل عقل

وجوب النفقة من حیث کونها نفقة إنّما یکون بأحد أسباب ثلاثة، و أمّا من جهة وجوب حفظ النفس المحترمة کفایة أو عیناً فلا یدخل تحت هذه الأسباب الخاصّة (با این دلیل منحصر در سه مورد بحث نیست.)

لکن قد عرفت الإشارة إلی أنّ سعة دائرة هذا الوجوب و ضیقها یشکل الوصول إلیها، من جهة أنّه من المعروف بل المسلّم فی الأنظار وجوب حفظ النفس المحترمة مطلقاً، و انّه فی أعلی مراتب الوجوب، و أنّه لا یقابله الواجبات الأُخر، و یؤیده عدم تأثیر الإکراه علی قتل مسلم فی جوازه و لو وقع التهدید بالقتل.[7]

همانند اکل وجوب میته حین حفظ نفس محترمه.

دلیل بنای عقلا و حکم عقل (کما اینکه شهید صدر بنای عقلا را حاصل حکم عقل و اعتباریات متاسلم علیه می‌دانند)

حفظ کیان خانواده متوقف بر این است که زوج و زوجه جدیت در وظائف و تقسیم مسئولیت کنند، داخل خانه امور بدست خانم است و خارج خانه بدست مرد است پس طبعاً نفقه به عهده مرد است.

این سیره متصل به زمان معصوم است نه استصحاب قهقرایی. چون از اموری است که اگر ثابت نبود باید مخالفتی می‌بود حال اینکه هیچ مخالفتی نیست.

سیره متشرعه نیاز به امضاء خاص ندارد اما سیره عقلا و لو بوسیله عدم الردع باید تأیید شود.

ان قلت: اگر خانمی اشتغال داشت پس بدین جهت تقسیم کار نمی‌شود حکم بر وجوب نفقه بر همسر دانست.

قلت: اولاً اکثر خانم‌ها شاغل نیستند

ثانیاً خانم‌های شاغل هم نوعاً ایام بارداری و وضع حمل و شیردهی دارند که در این ایام نفقه آنها بر عهده شوهر است و فی الجمله وجوب آن ثابت است.

دلیل آیات

آیه 34 سوره مبارکه نساء که تفصیل آن بیان خواهد شد.