درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه

موضوع: فقه خانواده / نفقه / موارد نفقه واجب / بررسی شروط وجوب نفقه / شرط اول: عقد دائم / نفقه مطلقه بائنه

کلام در مورد سوم وجوب نفقه بود، پس از زوجه دائمه و عده رجعیه به بحث مطلقه بائنه رسیدیم.

از جمله عدم وجوب نفقه به مطلقه بائنه به روایات رسیدیم و سه روایت هم خوانده شد معارض روایات هم بیان شد و سه راه حل برای تعارض موجود بیان شد.

مورد چهارم در مورد حامله است: از اینکه حضرت سؤال می‌کنند حامله است یا خیر حضرت قصد تفصیل دارند؛ در حامله نفقه دارد و در غیر حامله بائنه نفقه‌ای نیست.

سؤال: آیا در مطلقه ثلاثا خصوصیتی وجود دارد یا هر مطلقه بائنه ای شامل عدم نفقه می‌شود؟ چون همه روایات موضوع سؤال مطلقه ثلاثا بود.
پاسخ توسط یکی از معاصرین

خصوصیتی برای مطلقه ثلاثا نیست بلکه مراد از سه طلاقه مصداقی از طلاق بائن است.

بیان استاد: از کجا چنین وضوحی برداشت می‌شود؟ شاید خود مطلقه ثلاثا مراد باشد.

در روایت دیگر داریم که از حضرت از مختلعه سؤال می‌شود، اینطور نبوده سؤال کننده‌ها از اقسام طلاق بائن بی اطلاع باشند. لقائل: فقط مطلقة ثلاثا نفقه ندارد و دیگر اقسام طلاق بائن نفقه ثابت است.

بحث موضوعی: برخی از بزرگان گفتند در طلاق رجعی نفقه وجود دارد الا آلت تنظیف و برخی گفته‌اند مراد آلت زینت است که باعث جلب نظر شوهر شود.

بیان استاد: آلت تنظیف اعم است و مراد شاید آلت نظافت مو های زائد باشد.

چون در ایام عده رجوه مواقعه ای نیست که آلت تنظیف واجب باشد.

مناقشه:

الف) ﴿یا أَیهَا النَّبِی إِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَأَحْصُوا الْعِدَّةَ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ رَبَّکمْ ۖ لَا تُخْرِجُوهُنَّ مِنْ بُیوتِهِنَّ وَلَا یخْرُجْنَ إِلَّا أَنْ یأْتِینَ بِفَاحِشَةٍ مُبَینَةٍ ۚ وَتِلْک حُدُودُ اللَّهِ ۚ وَمَنْ یتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ ۚ لَا تَدْرِی لَعَلَّ اللَّهَ یحْدِثُ بَعْدَ ذَٰلِک أَمْرًا﴾ [1]

از خانه خارج نشدن بخاطر آشتی است پس خانم به اسباب تزیین و تنظیف نیاز دارد و بیشتر به فایده رجوع منتهی می‌شود.

ب) صاحب حدائق: نصوصی وجود دارد بر جواز اظهار زینت مطلقه رجعیه در زمان عده رجوع.

[۲۸۴۲۴] ۱ ـ محمّد بن یعقوب، عن حمید بن زیاد، عن ابن سماعة، عن وهیب بن حفص، عن أبی بصیر، (عن أبی عبدالله علیه‌السلام فی المطلّقة تعتد فی بیتها، وتظهر له زینتها، ( ﴿لعل الله یحدث بعد ذلک أمرا.﴾[2] [3]

[۲۸۴۲۷] ۴ ـ وعن عدة من أصحابنا، عن سهل بن زیاد، عن ابن أبی نصر، عن عصام بن حمید، عن محمّد بن قیس، عن أبی جعفر علیه‌السلام ـ قال: المطلقة تسوف [4] لزوجها ما کان له علیها رجعة، ولا یستأذن علیها.[5]

ظاهر این دلیل همه موارد است.

آلات تزیین در همین موارد مصرف می‌شود.

استاد: حداکثر دال بر جواز است، اظهار زینت واجب است از کجا مشخص می‌شود تهیه زینت برای مرد واجب است.

در عقد دائم نفقه واجب است، در مطلقه رجعیه هم واجب است، در مطلقه بائن غیر حامله هم نفقه واجب نیست.

صورت چهارم: در مطلقه بائنه حامله تا هنگام وضع حمل نفقه واجب است.

مرحوم علامه در قواعد: الجزم به (وجوب نفقه)

کاشف اللثام جلد 7 صفحه 581: نفی الاشکال عنه (اشکالی در مسأله نیست).[6]

صاحب جواهر جلد 31 صفحه 320: بل الاجماع علیه بقسمیه.[7]

صاحب ریاض: از جماعتی نقل اجماع شده است.

دلیل دوم

﴿أَسْکنُوهُنَّ مِنْ حَیثُ سَکنْتُمْ مِنْ وُجْدِکمْ وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَیقُوا عَلَیهِنَّ وَإِنْ کنَّ أُولَاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَیهِنَّ حَتَّی یضَعْنَ حَمْلَهُنَّ فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَکمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَأْتَمِرُوا بَینَکمْ بِمَعْرُوفٍ وَإِنْ تَعَاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرَی﴾

برخی این آیه را دلیل آوردند و برخی به استدلال به آیه اشکال کردند: آیات قبل ناظر به عده رجعیه است و سیاق آیات ربطی به طلاق بائن ندارد و مراد طلاق رجعی بائن است. در صدر آیه ششم حکم وجوب سکنی به صورت مطلق است چون وجوب سکنی به صورت مطلق مختض رجعیه است.

روایات باب در جلسه بعد خواهد آمد.