درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه

موضوع: فقه خانواده / نفقه / موارد نفقه واجب / بررسی شروط وجوب نفقه / شرط اول: عقد دائم / نفقه مطلقه بائنه حامله

سومین موردی که در بحث وجوب نفقه بیان شد مطلقه بائنه بود که نفقه ندارد مگر اینکه مطلقه بائنه حامله باشد که نفقه دارد.

سؤال: نفقه برای حمل است یا حامل؟

در ادامه بیان ثمرات این سؤال بودیم.

الف) اگر خانم پس از طلاق یا حین طلاق ناشزه باشد، اگر نفقه برای مادر باشد نفقه ندارد اما اگر نفقه را برای حمل دانستیم نفقه همچنان واجب است.

ب) اگر خانم پس از طلاق مرتده شد و نفقه برای حمل باشد باز هم پرداختش واجب است.

ج) اگر نفقه‌های قبلی را نداده و بگوییم نفقه برای مادر است باید قضای آن را بدهد اما اگر نفقه برای حمل باشد قضا ندارد چون نفقه اقارب قضا ندارد. در این ثمره بحث ضمان است.

د) اگر زوج بمیرد نفقه فرزند قطع می‌شود ولی اگر نفقه برای حامله باشد باید از اموال میت نفقه پرداخت شود.

ه) اگر خانم آقا را از نفقه بریء الذمه کرد، اگر نفقه برای بچه باشد این ابراء فایده‌ای ندارد.

و) اگر بچه میت به دنیا آمد، و نفقه برای بچه بوده باشد خانم باید نفقهٔ همان روز را باید به مرد برگرداند.

ز) اگر نفقه برای خانم باشد زکات فطره‌اش به عهده زوج است چون خانم نان خور زوج است، برخلاف اینکه نفقه را برای بچه بدانیم ولی ممکن است باز هم فطریه را بر گردن شوهر بدانیم؛ چون شوهر حقیقتاً دارد به هر دو آن‌ها نفقه می‌دهد و عرفا خانم نان خور است.

بیان استاد

اگر بگوییم این بحث ثمره ندارد چون حقیقتاً زوج به خانم حامله مطلقه نفقه را می‌دهد باز هم ثمره ظاهر می‌شود؛ حالات شخصیه خانم مثل لاغر شدن، ضعف کردن که ضرری برای حمل ندارد بر شوهر واجب نیست داروی تقویتی برای ضعف خانم بگیرد که آن ضعف و لاغری جبران شود.

از اینجا به بعد صاحب جواهر وارد ادله می‌شوند و نظر ایشان این است که نفقه برای حمل باشد.

دلیل اول: نفقه دائر مدار حمل و بچه است و اگر خانم بچه نمی‌داشت نفقه‌ای واجب نبود.

دلیل دوم: زوجیت که سبب انفاق بوده قطع شده و فقط سبب قرابت می‌ماند.

دلیل سوم: بچه همانطور که بیرون شکم مادر باشد نفقه‌اش واجب است حال که متصل به مادر است باز هم نفقه‌اش واجب است.

دلیل چهارم: اصحاب تصریح کردند که نفقه‌ای که به زوجه داده می‌شود و اگر بچه مالی داشته باشد باید از مال بچه داده شود.