درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه

موضوع: فقه خانواده / نفقه / موارد نفقه واجب / بررسی شروط وجوب نفقه / تمتع قبل از دریافت مهریه / ادله جواز

ولادت امام هادی (علیه السلام) را خدمت شما تبریک عرض می‌کنم و إن شاء الله خدا عیدی ما را تعجیل در امر فرج امام زمان قرار دهد.

سخن ما در این بحث بود که آیا زوج می‌تواند قبل از اعطاء مهر یا هدیه از او درخواست همبستری کند یا خیر؟

بحث در روایات مجوزه بود و روایات مانعه بیان شد.

روایت یازدهم

27039- 11-[1] وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یحْیی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی الْجَوْزَاءِ عَنِ الْحُسَینِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ زَیدِ بْنِ عَلِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِی ع أَنَّ امْرَأَةً أَتَتْهُ وَ رَجُلٌ قَدْ تَزَوَّجَهَا وَ دَخَلَ بِهَا وَ سَمَّی لِمَهْرِهَا أَجَلًا فَقَالَ لَهُ عَلِی ع- لَا أَجَلَ لَک فِی مَهْرِهَا إِذَا دَخَلْتَ بِهَا فَأَدِّ إِلَیهَا حقّ‌ها.[2]

سند شیخ به طوسی به احمد بن محمد بن یحیی اشکالی ندارد، از ابی جعفر که مرحوم برقی است از ابی الجوزاء که امامی ثقه است از حسین بن علوان که ثقه است از عمرو بن خالد که ثقه است از زید بن علی فرزند امام سجاد از لحاظ سندی درجه یک نیست.

اما دلالت حدیث: اگر دخول صورت گرفت مهریه مؤجل به معجل تبدیل می‌شود و مهریه نقد می‌شود. و به دلالت التزامی فهمیده می‌شود که اگر زوج تقاضای دخول کند باید مهر را پرداخت کند.

روایت دوازدهم

27040- 12-[3] وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِی بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِی عَنْ عَبْدِ الْحَمِیدِ الطَّائِی عَنْ عَبْدِ الْخَالِقِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یتَزَوَّجُ الْمَرْأَةَ فَیدْخُلُ بِهَا قَبْلَ أَنْ یعْطِیهَا شَیئاً قَالَ هُوَ دَینٌ عَلَیهِ.[4]

سند این روایت به اسناد شیخ از محمد ابن علی بن محبوب است که سه طریق دارد:

از ابن ابی جید و حسین ابن عبید الله از احمد بن محمد بن یحیی از محمد بن یحیی از ابن محبوب (به سه واسطه)

جماعتی از ابی المفضل شیبانی از ابن بطة

جماعتی از شیخ صدوق از پدر ایشان و ابن ولید از احمد بن ادریس از ابن محبوب

این طرق صحیح است.

محمد بن علی بن محبوب امامی ثقه است از حسن بن علی بن نعمان امامی ثقه از عبد الحمید الطائی (عواض) امامی ثقه از عبد الخالق که بیانی درباره او نیست و ما اصالة الوثاقه ای نیستیم لذا این روایت از لحاظ سند مهمله است.

ظهور شیئا در مهریه است.

جواز دخول برداشت می‌شود و ظهور دیگر این است که باید دین را پرداخت می‌کرد و پس از دخول دین حال می‌شود پس جزء روایات مانعه است و طبق ظهور اول جزء روایات مجوزه است و امام منع نکردند.

اتفاقاً از ظاهر سؤال سائل به دست می‌آید نزد وی اعطاء مهر قبل از دخول غلط بوده و حضرت با دخول مهر را ساقط نمی‌دانند و حدیث ظهور در منع دارد.

روایت سیزدهم

27041- 13-[5] وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِی بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیدَةَ[6] عَنِ الْفُضَیلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی رَجُلٍ تَزَوَّجَ امْرَأَةً فَدَخَلَ بِهَا فَأَوْلَدَهَا ثُمَّ مَاتَ عَنْهَا فَادَّعَتْ شَیئاً مِنْ صَدَاقِهَا عَلَی وَرَثَةِ زوج‌ها فَجَاءَتْ تَطْلُبُهُ مِنْهُمْ وَ تَطْلُبُ الْمِیرَاثَ قَالَ فَقَالَ أَمَّا الْمِیرَاثُ فَلَهَا أَنْ تَطْلُبَهُ وَ أَمَّا الصَّدَاقُ فَإِنَّ الَّذِی أَخَذَتْ مِنَ الزَّوْجِ قَبْلَ أَنْ یدْخُلَ عَلَیهَا فَهُوَ الَّذِی حَلَّ لِلزَّوْجِ بِهِ فَرْجُهَا قَلِیلًا کانَ أَوْ کثِیراً إِذَا هِی قَبَضَتْهُ مِنْهُ وَ قَبِلَتْهُ وَ دَخَلَتْ عَلَیهِ فَلَا شَی‌ءَ لَهَا بَعْدَ ذَلِک.[7]

وَ رَوَاهُ الْکلَینِی[8] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یحْیی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَنْ عَلِی بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِی بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیدَةَ وَ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ (عَنْ أَبِی عُبَیدَةَ)

سند شیخ به حسن بن محبوب ایشان 8 طریق دارند که مراجعه کنید.

طریق اول: محمد بن محمد بن نعمان از جعفر بن محمد بن قولویه از کلینی از علی بن ابراهیم صاحب تفسیر از ابراهیم بن هاشم از حسن ابن محبوب

علی بن رئاب هم مشکلی ندارد، از ابی عبیده (حذاء ثقه است) از فضیل بن یسار هم ثقه است از حضرت و سند صحیح است و نقل کلینی هم ثقه است.

دلالت حدیث: مهریه زمینه ساز حلیت فرج است پس پرداخت مهر قبل از دخول لازم است و با این برداشت جزء روایات مانعه است.