درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه

موضوع: فقه خانواده / نفقه / موارد نفقه واجب / بررسی شروط وجوب نفقه / تمتع قبل از دریافت مهریه / ادله جواز

کلام ما در این بود که فردی قبل از اعطاء مهر دخول کند چه حکمی دارد؟

روایت چهاردهم از روایات مجوزه

27042- 14-[1] وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یحْیی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَینِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْتُ لَهُ أَخْبِرْنِی عَنْ مَهْرِ الْمَرْأَةِ الَّذِی لَا یجُوزُ لِلْمُؤْمِنِینَ أَنْ یجُوزُوهُ قَالَ فَقَالَ السُّنَّةُ الْمُحَمَّدِیةُ خَمْسُمِائَةِ دِرْهَمٍ فَمَنْ زَادَ عَلَی ذَلِک رُدَّ إِلَی السُّنَّةِ وَ لَا شَی‌ءَ عَلَیهِ أَکثَرَ مِنَ الْخَمْسِمِائَةِ دِرْهَمٍ فَإِنْ أَعْطَاهَا مِنَ الْخَمْسِمِائَةِ دِرْهَمٍ دِرْهَماً أَوْ أَکثَرَ مِنْ ذَلِک ثُمَّ دَخَلَ بِهَا فَلَا شَی‌ءَ عَلَیهِ قَالَ قُلْتُ: فَإِنْ طَلَّقَهَا بَعْدَ مَا دَخَلَ بِهَا قَالَ لَا شَی‌ءَ لَهَا إِنَّمَا کانَ شرط‌ها خَمْسَمِائَةِ دِرْهَمٍ فَلَمَّا أَنْ دَخَلَ بِهَا قَبْلَ أَنْ تَسْتَوْفِی صداق‌ها هُدِمَ الصَّدَاقُ فَلَا شَی‌ءَ لَهَا إِنَّمَا لَهَا مَا أَخَذَتْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یدْخُلَ بِهَا فَإِذَا طَلَبَتْ بَعْدَ ذَلِک فِی حَیاةٍ مِنْهُ أَوْ بَعْدَ مَوْتِهِ فَلَا شَی‌ءَ لَهَا.[2]

شیخ طوسی از محمد بن احمد بن یحیی (امامی ثقه) از ابی الخطاب (امامی ثقه) از محمد بن سنان (امامی ثقه) از مفضل بن عمر (امامی ثقه) و روایت صحیحه است، البته در محمد بن سنان بحثی است و قبل از وثاقت و عدم وثاقت او بحث کردند که او غالی است یا خیر و در غالی سخن از وثاقت نیست (اما اهل سنت اگر باشد بحث وثاقت می‌شود) و قول غالی اصلاً معتبر نیست.

آیت الله شبیری: جماعت زیادی محمد بن سنان را تضعیف کردند، نجاشی از ابن عیاش نقل می‌کنند: او محمد بن حسن بن سنان است و چون در سن طفولیت حسن مرد و در خانه جد تربیت شد لذا به او محمد بن سنان میگویند، ان عقده گفته محمد بن سنان از امام رضا نقل کرده و مسائل معروفی دارد و هو رجل ضعیف جدا لایعول علیه و لا یلتفت الی ما یتفرد منه حال این هو رجل عبارت ابن عقده است یا عبارت نجاشی است؟ به نظر آیت الله شبیری جمله هو رجل را مربوط به نجاشی می‌دانند؛ چون نجاشی در محلی دیگر همین تعبیر را برای محمد بن سنان نقل می‌کنند در ضمن محمد بن میاح.

شیخ طوسی هم در عده‌ای از کتبش محمد بن سنان را تضعیف کرده است و در فهرست اشتباهی رخ داده که آیت الله خویی آن را منعکس کردند: محمد بن سنان له کتب و قد طعن علیه و ضعف و کتبه مثل کتب حسین بن سعید علی عددها الخ.

مرحوم کشی هم از فضل بن شاذان نقل کرده که محمد بن سنان از غلاة و کذابین مشهورین است.

ابن غضائری درباره محمد بن سنان: انه کذاب غال وضاع لایلتفت الیه.

مرحوم شیخ مفید در رساله عددیه: محمد بن سنان و هو مطعون فیه لاتختلف العصابة فیه و ما کان هذا سبیله لم یعمل علیه فی الدین.

ابن داوود: و الغالب علی حدیثه الفساد

مرحوم تستری در قاموس الرجال: آن‌هایی که محمد بن سنان را تضعیف کردند در جای دیگری او را توثیق کردند جز ابن غضائری که فقط او را تضعیف کرده، حمدویه محمد بن سنان را تضعیف نکرده و گفته من از محمد بن سنان نقل نمی‌کنم و به قول آیت الله شبیری عدم روایت دال بر عدم وثاقت نیست (البته که هست چون او را معتبر نمی‌دانسته است).

نجاشی: از کشی از صفوان نقل می‌کند که محمد بن سنان ابتدا غالی بود سپس دست از غلو برداشت.

شیخ طوسی: در کتاب الغیبة ایشان را توثیق کرده و تاریخ تألیف کتاب الغیبه 437 است و کتب قبل مقدم بر آن است و مهم نظر ایشان در کتاب الغیبة است و از دیدگاه شیخ محمد بن سنان دست از غلو برداشته است.

شیخ مفید در کتاب ارشاد محمد بن سنان را توثیق کرده.

کشی هم در ترجمه محمد بن عیسی عبیدی و محمد بن حسین بن ابی الخطاب و ابن اهوازیین می‌گوید این‌ها همه اهل علم و ثقه هستند و از محمد بن سنان نقل کردند. (ظاهراً این جمله دال بر وثاقت محمد بن سنان نزد کشی نیست).

نقل رجالیون با یکدیگر و حتی با خودشان تعارض دارد.

کشی در ترجمه فضل بن شاذان محمد بن سنان را توثیق کردند.