درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه

موضوع: حجاب بانوان / بررسی ادله جواز الزام حکومت اسلامی بر حجاب / بررسی قاعده کل من خالف الشرع فعلیه حد او تعزیر

با غض نظر از بحث ولایت فقیه بحث به اینجا رسید که آیا با توجه به ادله موجود در مسئله، حکومت اسلامی حق یا وظیفه الزام و اجبار به حجاب را دارد یا خیر؟ بعضی می‌گویند نه تنها حق دارد بلکه اصلا وظیفه دارد.

ما فعلا بحث جواز به معنی الاعم آن را بررسی می‌کنیم که هم با اباحه سازگار است و هم با وجوب و وظیفه.

یکی از ادله دیروز مفصلاً بحث شد و ادله آن این بود که ان الله جعل لکل شی حدا و جعل لمن تعدی ذلک الحد حدا الی آخر که توضیح آن داده شد. و گفتیم اینکه شارع کجاها حد و تعزیر قرار داده است را نمی‌فهمیم و دلیل در اینجا روشن و واضح نیست.

کلام مرحوم گلپایگانی و اشکالات ایشان به استدلال

بعضی از فقهای معاصر مانند مرحوم گلپایگانی از این روایت اعراض کرده‌اند و ایشان چند اشکال در استدلال به این خبر فرموده‌اند.

اول: اینکه این خبر مجمل است و ما نمی‌دانیم که آیا مراد حقیقتاً تمام اشیاء هستند بدون استثنا، یا اشیایی خاصی هستند؟ لذا می‌گویند مجمل است.

برخی قائلین هم گفته‌اند که خداوند برای حجاب حدی قرار داده است و هر کس هم پا را فراتر از این حد بگذارد باید حد بخورد و این وظیفه حاکم اسلامی است. پس او می‌تواند فرد را حد بزند و این همان معنای جواز اجبار و الزام بر حجاب است و استدلال آنها اینگونه است.

اشکال دوم این است که می‌فرمایند: اینکه خداوند برای هر شی حدی قرار داده است به چه معناست؟ آیا آن چیزی که بنده عرض می‌کنم می‌باشد؟ یا حد اصطلاحی است؟ و اگر حد اصطلاحی است به این منظور است که آیا تمام گناهان عالم حد اصطلاحی دارند یا خیر؟ و اگر حد داشته‌اند چرا در لسان شارع بیان نشده است؟

سخن سوم این است: که منظور چه می‌باشد که خداوند برای هر چیزی حدی قرار داده است؟ مانند دزد که یک حد شرعی دارد و اگر از آن نیز تجاوز کرد، دوباره حد شرعی دیگری جاری است. گاهی ممکن است به این شکل معنا کنیم. حال ما نمی‌دانیم که تمام موارد این است یا خیر؟ این هم سبب اجمال سوم.

مورد چهارم اینکه: حد دومی که در روایت وارد شده است، تعزیر دنیوی را نیز شامل می‌شود یا خیر؟

لذا برخی از آقایان فرمودند که حد در اینجا به معنای حکم است، لذا همیشه نمی‌شود استفاده کرد که تعزیر، عقوبت معنا شود.

با توجه به این معنا، حداکثر چیزی که از این روایت می‌فهمیم این است که خداوند متعال این حد را به معنای ضابطه قرار داده است.