درس خارج فقه استاد سید محسن حسینی‌فقیه

موضوع: حجاب بانوان / بررسی ادله عدم جواز الزام حکومت اسلامی بر حجاب / بررسی دلیل اول و دوم

سخن ما در ادله قائلان عدم جواز الزام به حجاب بود.

دلیل اول: عدم رعایت حجاب ظلم اجتماعی نیست تا ادله نهی از منکر شامل آن شود.

اولین دلیل مخالفان الزام در مسئله حجاب این است که می‌گویند مهمترین دلیل شما ادله امر به معروف و نهی از منکر بود. اما وقتی این را ادله را دلیل بر جواز الزام ندانیم لذا جواز الزام فاقد دلیل می‌شود. زیرا معروف یعنی هنجار و منکر یعنی ناهنجار؛ برخی از آقایان تا حدود سی معنا برای منکر بیان کرده‌اند که حتی در بعضی از اخبارِ ادلهِ نهیِ از منکر، این واژه منکر الزاماً استفاده نشده است.

ثانیاً موارد استعمالات منکر را وقتی بررسی می‌کنیم مواردی را پیدا می‌کنیم که ظلم اجتماعی است که موجب خراب کردن افکار عمومی و اجتماعی می‌شوند اما حجاب چنین ظلمی نیست.

جواب: عرض می‌کنیم برخی از مراتب حجاب ظلم اجتماعی است که موجب خراب کردن افکار مردم می‌شود. به اضافه اینکه مگر باید ظلم اجتماعی نباشد که نهی از آن در شریعت لازم باشد؟! و ما از ادله استفاده می‌کنیم که معنای معروف و منکر ثابت نیست بلکه از متغیرات است و نسبت به مکان و زمان‌های مختلف متغیر می‌باشد.

دلیل دوم: شخصی بودن مسئله حجاب

دلیل بعدی خصوصی بودن حجاب می‌باشد که حکومت حق ورود در امور خصوصی را ندارد.

در پاسخ از این دلیل گفته شد که شرع حق دخالت دارد و شریعت به حکومت واگذار کرده است.

سخن دوم: آیا واقعاً حجاب امر خصوصی است یا خیر؟ که بعضی از مراتب حجاب امری خصوصی نیست، قطعاً شاهد عرض ما این است که اکثر کشورها برای پوشش قوانینی وضع کرده‌اند؛ از این فهمیده می‌شود که امر خصوصی محض نیست.

ادله شخصی بودن مسئله حجاب

اول: احکام تابع ملاکات هستند.

﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ ۗ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا﴾[1]

در آیه گفته شد زنان مومن سرهایشان را بپوشانند برخلاف کنیزان که قبلاً بحث کردیم.

اینکه اقایان می‌خواهند از این آیه خصوصی بودن امر حجاب را استفاده کنند؛ ما می‌گوییم خود این حکمت و علت بودن محل کلام است. به علاوه این منافات با خصوصی بودن ندارد.

دلیل دیگر این جمله است که می‌گوید اگر نهی هم بشود اثر نخواهد داشت. نهی منکر به اینها ثابت است که انصافاً از این دلیل استفاده نمی‌شود.

سخن بعد اینکه در امور خصوصی کسی حق دخالت ندارد. فارغ از مسئله ولایت فقیه برای حکومت که اگر امر خصوصی محرز شود برای حکومت دخالت نخواهد بود.