موضوع:

فهرستی از مطالب قبلی.

ما در جلسات قبل یه گفت و گوهای مقدماتی نسبتا مفصلی داشتیم؛ از باب اینکه کسانی محلق به این جمع می شوند که در مباحث قبلی حضور نداشتند، من سریع مروری می کنم.

بحث هایی که به عنوان «مباحث مقدماتی» در طول این چند جلسه بیان کردیم من فهرستش رو خدمت دوستان می خوانم:

گفته شد «هدف این درس چی هست؟»

موضوع این درس چی هس؟

مخاطبان این درس چه کسانی هستند؟

در باب نوع و سطح مطالعات «قرآن و روان شناسی» یک سطوح ۸ گانه ای رو مطرح کردیم و توضیحی دادیم .

ویژگی های روان شناسی اسلامی با رویکرد ترمیمی و اصلاحی رو شمارش کردیم؛ و توضیحات مختصری دادیم.

در نقطه مقابل، ویژگی های روان شناسی اسلامی با روکرد تاسیسی را نیز توضیح دادیم و بیان داشتیم؛ هم ترمیمی و هم تاسیسی را، هر دو را جداگانه بررسی کردیم؛ البته در ترمیمی و تاسیسی؛ بعضی ویژگی هایِ این دو تا، متناظر به همند؛ یعنی دو رویِ یک سکه تلقی می شوند در بعضی از ویژگی ها.

توضیح دادیم که منظور از «قرآن بنیان چی هست»؛ که خیلی، مورد سوال واقع میشه؛ معمولا بعضی ها اینطور تلقی می کنند و به خود من هم گفته اند، که این «قرآن بنیان» که می گوئید، نکنه شما رو برده جز «قرآنیون» بر وزان «اخباریون»؟ می گوئیم که، نه اینگونه نیست؛ ما معنای «قرآن بنیان» رو توضیح دادیم که چه هست؛ دیگه تکرار نمی کنیم؛ منظور ما «قرآن بسندگی» نیست؛ یه اشاره ای کردیم به «هندسه معرفتیِ اسلام»، به عنوان یه «سیستم مفهومی»؛ همین طور یه اشاره ای کردیم به یک مفهمومی که با تعبیر «جامعه سازی اسلامی» ازش یاد کردیم؛ البته «جامعه سازی اسلامی»، بعدا با تفصیل بیشتر، در این بحث ها، مورد گفت و گو قرار خواهد گرفت؛ اما فی الجمله توضیحش دادیم .

«مراحل شکل گیری روان شناسی قرآن بنیان» رو گفت و گو کردیم. اینکه با کدام یک از گرایش های روان شناسی، بحث را شروع بکنیم؟ یه گفت و گوی مختصری داشتیم با دوستان.

سه گرایش، پیشنهاد اولیه بود؛ «روان شناسی اجتماعی»، «روان شناسی شخصیت» یا «روش شناسی روان شناسی قرآن بنیان»؛ ما «روان شناسی اجتماعی» را بالاخره انتخاب کردیم؛ که هر کدام از این ها، منطق خودش را داره؛ و روان شناسی اجتماعی رو توضیح خواهیم داد که چرا ؟...

شروع با روانشناسی اجتماعی:

و فی الجمله معلوم شد که «روان شناسی اجتماعی» با اهداف ما و با این نیازی که جامعه ما الان داره در مسیر «جامعه سازی» و به سوی «تمدن اسلامی»، به جهت این نقطه شروع، تناسب بیشتری داره؛ معناش این نیست که می خواهیم با تنها «روان شناسیِ اجتماعی» زمان بگذرانیم؛ بلکه این، دریچه ورود است؛ یک نقطه ی شروعی است؛ خب از باب اینکه ما هفته ای یک جلسه داریم، خود این گفت و گو در مورد «روان شناسی اجتماعی قرآن بنیان» ممکن هست مدت طولانی طول بکشه؛ ممکن است مدت یکسال، کارِ ما با همین انجام بشه؛ برای شروعِ مباحث «روان شناسی اجتماعی قرآن بنیان»، اگر دوستان خاطرشون باشه، و اون گفت و گوهای جلسات قبل رو حضور ذهن داشته باشند، ما توضیح می دادیم که یکی از شرایط و پیش نیازهای روان شناسی قرآن بنیان، این هست که با «روان شناسی معاصر»، آشنایی لازم را داشته باشیم؛ به این معنا که «روان شناسی قرآن بنیان» روی دوش «روان شناسی معاصر» بار می شه و جایگاه پیدا می کنه، و اون روان شناسیِ معاصر رو بزرگش می کنه، تقویتش می کنه؛ در موضوعات مختلف، میدون براش باز می کنه؛ بر این اساس، اگرچه، بعضی از دوستان با روان شناسی معاصر، آشنایی قبلی دارند، با روان شناسی اجتماعی، با روان شناسی معاصر در تمام گرایش هاش، اگرچه آشنایی دارند، اما من محض یک یاد آاوری و یک آمادگی ذهنی، دوباره این جلسه رو ما می خواهیم در مورد «روان شناسی معاصر» خیلی مختصر و در حدّ یه چارچوپ و اسکلت گفت و گو کنیم، تا ان شاء الله، از جلسات بعدی، بر اساس این معرفی که از «روان شناسی معاصر» انجام می شود، آنوقت وارد مباحث «قرآن بنیان» بشویم؛ یعنی این ارتباط، و این لینک، بین اون مباحث اصیلِ قرآنیِ بعدی که می خواهیم داشته باشیم، و مورد هدف اولیه ما هستند، این ارتباط برقرار بشه؛ من تلاشم بر این خواهد بود که در این جلسه، هم، بعضی از «منابع روان شناسیِ اجتماعی معاصر» رو و هم، بعضی از «موضوعات بیشتر مطرح شده» و همین طور، روش، تعریف، یا بعضی از اهدافش را، این کلیات را خدمت دوستان عرض بکنم؛ این ترسیم ذهنی تقریبا برای کسی که از قبل با روان شناسی اجتماعی معاصر آشنا نبوده، فی الجمله یک تصویرِ قابل قبولی در حد یک جلسه و اجمال خودش حاصل بشه که اگر حتی این تصویر اجمالی هم حاصل نباشه، کار خیلی سخت میشه؛ کار با مشکل مواجه میشه؛ من مایلم کسانی در این کلاس ها حضور داشته باشند که در حد، کارشناسی ارشد روانشناسی، خوانده باشند و بدانند؛ در مباحث بعدی یه مقدار سختی هایی وجود داره؛

معرفی تعدادی منبع فارسی برای روانشناسی اجتماعی و گستردگیِ موضوعاتش:

قدم اول برای معرفی این روان شناسی، منابعی رو من معرفی کردم؛ منابع تعدادش، خیلی زیاد است؛ یه تعداد منابع فارسی هست که دوستان می توانند مراجعه کنند؛ و از اون استفاده کنند؛ در کتابخانه ها و کتاب فروشی ها اینا وجود داره. اونچه از منابع را که من در این گفت و گو و در این اسلاید خدمت دوستان معرفی می کنم، این ها مواردی است که من تنها از یک کتابخانه، یعنی کتابخانه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه جست و جو کردم، و از ان جا استخراج کردم؛ معناش این هست که این ها، الزاما کامل نیست، ممکن هست اگر دوستانی جست و جو بیشتر بکنند، منابع فارسی فراوان تری هم پیدا بکنند؛ من از باب اینکه می خوام با فضای موضوعات روان شناسی معاصر هم، یک نوع قرابتی پیدا بکنیم، اذهان نزدیک بشوند، بعضی از این منابع فارسی رو که من 50 مورد رو اینجا یاداشت کرده ام؛ شما تو این اسلاید که در اختیار شما هست، بعدا می توانید ملاحظه بفرمایید؛ ولی بعضی از مواردش را من سریع می خونم و عبور می کنم .

روان شناسی اجتماعی، ترجمه حمزه گنجی سال 1381

در آمدی بر روان شناسی اجتماعی، تالیف هدایت الله ستوده سال 1373

در آمدی بر روان شناسی اجتماعی، مجموع ضرورت های جامعه شناسی روانی، ترجمه مرتضی کتبی، سال 1382.

جنسیت و روان شناسی اجتماعی، ترجمه حبیب احمدی و ..، سال 1383

روان شناسی اجتماعی استوتزل، من سعی می کنم اونایی که علاوه بر تعبیر روان شناسی اجتماعی، از کلمات و مفاهیم بیشتری هست، اونو بخونم؛ تا اینجا از باب نمونه خواستم یه نگاهی بکنید.

ارزشیابی مفاهیم روان شناسی اجتماعی از دیدگاه قرآن، که این پایان نامه ارشد هست، محمد کاویانی سال 1379 .

روان شناسی اجتماعی آموزش و پرورش ، یوسف کریمی، 1372.

روان شناسی اجتماعی از آغاز تا کنون، ترجمه محمدتقی منشی طوسی، 1371.

روان شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، مسعود آذربایجانی و همکاران، 1383.

روان شناسی اجتماعی برای دانش جویان پرستاری مامایی پیراپزشکی، ترجمه سکینه طبایی، سال 1381 .

روان شناسی اجتماعیِ تجربی، عرض کردم من فقط مواردی رو دارم می خونم؛ بعضی از موارد رو عبور می کنم که فقط نوشته روان شناسی اجتماعی؛ مواردی را می خوانم که یک جهت گیری ویژه هم داره؛ روان شناسی اجتماعی تجربی مثلا، ترجمه محمود ایروانی 1368.

روان شناسی اجتماعی، تعلیم و تربیت، ترجمه یوسف کریمی. 1378.

روان شناسی اجتماعی، رویکردی جدید به اسناد و مدارک اجتماعی، اجتماعی شدن در دوران بزرگ سالی، نقش مرد و زن در جوامع کنونی، ترجمه جواد طهوریان، 1380.

روان شناسی اجتماعی، رهبری و قدرت، تاثیرات ارتباطات جمعی، افکار عمومی و فعالیت سیاسی، ترجمه احمد رضوانی، 1378.

روان شناسی اجتماعی کاربردی، ترجمه فرهاد ماهر، 1369.

روان شناسی اجتماعی کار صنعتی در ایرا، ترجمه باقر ساروخانی. 1357.

روان شناسی اجتماعی معاصر، محمد صادق رحمتی، 1371.

روان شناسی اجتماعی مقدمه ای بر نظریه ها آیین ها در روان شناسی اجتماعی، ترجمه محمد دادگران، 1371.

روان شناسی اجتماعی نظریه ها و کاربردها، یوسف کریمی، 1376.

روان شناسی اجتماعی و تاریخ، ترجمه هیرمندی رضی، 1357.

مبانی روان شناسی اجتماعی، ترجمه جواد طاهریان و همکاران، 1376.

مبانی روان شناسی اجتماعی، جامعه شناسی روانی، نگارش محمود حیدریان، 1349.

خیلی قدیمیه، اما موضوعش یه مقدار متفاوت با کتاب های دیگری است که خوندیم؛

مسائل روان شناسی جمعی و روان شناسی اجتماعی، ترجمه علی محمد کاردان، 1369.

من باز تکرار می کنم، چرا دارم این اسامی کتاب ها رو می خوانم؟ در حالی که فایلش و اسلایدش در اختیار دوستان وجود داره؟ علت خوندش این هست که می خوام عرض بکنم که حتی به «خود عناوین» منابع هم، نگاه بکنیم، اون گستردگیِ موضوعات و مسائلِ روان شناسی اجتماعی، خودش رو نشون میده. حالا اگر وارد فهرست محتوا و مطالبش شدید، اون تنوع، بیشتر معلوم میشه اینکه اسامی می خوانم، به این هدف است؛ شما تا الان ملاحظه فرمودید؛ در مورد تعلیم و تربیت بود، راجع به جنسیت بود، راجع به تاریخچه روان شناسی اجتماعی بود؛ و همین طور موضوعات مختلفی که مطرح شده بود،

مفهموم «نقش» در روان شناسی اجتماعی، مطالعات تاریخی، انتقادی، ترجمه اباالحسن سروقد مقدم، 1373.

نهضت کوفه از نظر روان شناسی اجتماعی، تالیف ابراهیم پاشا، 1378.

روان شناسی اجتماعی در تعلیم و تربیت، قبلا داشتیم؛ اما نویسنده دیگری بود؛ تالیف حمزه گنجی، 1383.

روان شناسی اجتماعی نمونه هایی از پژوهش های درون و بین فرهنگی، تالیف شهناز مرتضوی، 1386.

فرهنگ توصیفی روان شناسی اجتماعی، یعنی اصطلاحات و واژه هایی روان شناسی اجتماعی را در فضای فنی خودش توضیح داده.

روان شناسی اجتماعی سلامتی، تالیف حمیدرضا آقامحمدیان و همکارانش، 1385.

رفتارهای اجتماعی مطلوب، تحلیل انواع رفتارهای اجتماعی از دیدگاه روان شناسی اجتماعی، ترجمه رضوان صدقی نژاد، 1384.

مقدمه ای بر روان شناسی اجتماعی از منظر اروپاییان، ترجمه جواد اژه ای، 1383.

روان شناسی اجتماعی کاربردی از مشکلات تا راه حل ها، ترجمه مجید صفاری نیا و همکاران، 1389.

جنبش های نوین اجتماعی، پژوهشکده مطالعات راهبردی،1387 .

جنگ روانی(کلامی)تالیف صلاح نصر، ترجمه محمود حقیقت کاشانی، 1380.

روان شناسی تعامل اجتماعی رفتار میان فردی، ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت، 1373.

شعور اجتماعی، ترجمه و تنظیم محمد تقی برومند.

طرح روان شناسی طبقات اجتماعی، ترجمه علی محمد کاردان، 1369.

کاوشی در جامعه شناسی روانی، ترجمه مرتضی کتبی، 1379.

مسائل روان شناسی جمعیتی و روان شناسی اجتماعی، ترجمه علی محمد کاردان، 1345.

منش فرد و ساختار اجتماعی(روان شناسی نهاد های اجتماعی)، ترجمه اکبر افسری، 1380.

روان شناسی و تغییرات اجتماعی، ترجمه سعید مدنی، 1387 .

به لحاظ محتوی ها و جهت گیری هایِ کاری چه مقدار گسترش داره، اصولا چنین دیدگاهی در بعضی از افراد وجود داره در فضای روان شناسی که روان شناسی اصلش روان شناسی اجتماعی است، بقیه مقدمات و پیش نیاز های روان شناسی اجتماعی است، جایگاه روان شناسی اجتماعی چه مقدار قابل تصویر است؟ ماهم تقریبا به این طرف داریم فکر می کنیم که مثلا ما اگه روان شناسی رشد رو می خواهیم دستاوردهای روان شناسی رشد، در حیطه های کاری روان شناسی اجتماعی است که باید به کار گرفته بشه؛ اگه روان شناسی شخصیت را می خواهیم، یافته هاش میاد در قالب اون مباحث روان شناسی اجتماعی مورد کاربرد قرار می گیره؛ اگرروان شناسی انگیزش و هیجان را مباحثه می کنید به تعبیری مباحث بنیادی و ریشه ای و زیر بناها هست که باید آنها را بدست بیاریم؛ حالا که بدست آوردیم، می خوایم چکارش بکنیم؟ هر کدام از اینها باشه، کاربردش غالبا اینگونه است؛ فرد در جمع و گروه دیده میشه، اگر صحبت از شخصیت و نظریه های شخصیت هست، ما رو ملحق می کنه به مباحثی که در جامعه باید اونها رو ببینیم؛ این بیانی است که من تکرار می کنم؛ بخاطر اینکه بسیاری از مباحثی که ما بعدا در روان شناسی اجتماعی قرآن بنیان می خوایم مطرح بکنیم، اون موقع، سوالی برای بعضی از دوستان و اساتید نباشه که این کتاب هایِ متن درسی روان شناسی اجتماعی که ما خوندیم و تدریس کردیم، تحصیل کردیم و بعدا تدریس کردیم، این موضوعات رو نداره، می خوام عرض بکنم، بله اونجا محدودیت واحد درسی است؛ ساعت کلاس و بنیادی بودن بعضی از مباحث و حتی شهرت مولف است که ما، یه تعداد کتاب رو به صورت ویژه می شناسیم؛ در هر گرایشی از گرایش های روان شناسی که تو دانشگاه ها تدریس می شه اساتید اونها رو تدریس می کنن همین طور است؛ اکثر دانشجوها، فقط اونهارو می شناسند؛ ولی روان شناسی اجتماعی محدود به اونها نیست؛ این استفاده ای بود که علاوه بر معرفی «فهرست منابع برای مطالعه»، من این استفاده رو هم از فهرست این منابع انجام دادم

منابع انگلیسی در روانشناسی اجتماعی و گستردگیِ موضوعاتش:

منابع انگلیسی هم در حد یک کتابخانه ای که در اختیار من بوده است ومن بیشتر از اون رو جست و جو نکردم؛ می دانم که همین الان، بعضی از دوستان فرصت داشته باشند، پای اینترنت بشینن و جست و جو کنند، کتاب های انگلیسیِ بیشتری رو می یابند؛ اگر در بعضی از کتابخانه ها یا کتابفروشی های تهران جست وجو بکنند، کتاب های فراوان تری را می یابند؛ بعضی از این منابعِ انگلیسی رو، من خدمت شما جلدش رو در اسلاید نشان می دهم عنوانش را به فا رسی می گویم و عبور می کنیم:

    • خشونت و پرخاشگری، این یکی از متون لاتین هست که به روان شناسی اجتماعی مربوط میشه.

    • دیدگاه های معاصر درباره روان شناسی نگرش ها، نگرش ها یکی از مفاهیم اصلی روان شناسی اجتماعی هست.

    • ارتباطات اجتماعی، که یکی ازعناوین اصلی روان شناسی اجتماعی است.

    • روان شناسی اجتماعی، تحرک و ورزش.

    • روان شناسی اجتماعی دبستان.

    • جنسیت و روان شناسی اجتماعی.

    • پرخاشگری و خشونت درنوجوانی و جوانی.

    • روان شناسی سازمانی.

    • هم نشینی و هم گونی معرفت و مهارت به سوی موفقیت.

    • پرخاشگری رفتارضد اجتماعی و خشونت دربین دختران.

    • روان شناسی سیاسی؛ که در دامن روان شناسی اجتماعی جا می گیرد.

    • خواندنی های کلیدی در روان شناسی اجتماعی.

    • نگرش ها و تغییر نگرش.

    • روان شناسی اجتماعی، هویت اخلاقی.

ببینید اینا به لحاظ موضوعی، چقدر داره پراکنده می شه و موضوعات مختلفی رو مطرح می کنه.

    • مروری بر روان شناسی اجتماعی اروپایی. هندبوک جلد۱۳

    • روان شناسی پرخاشگری گروه.

    • گروه های کوچک.

    • شخصیت و رفتار اجتماعی.

این هم یه تعداد از کتاب های انگلیسی؛ عرض کردم، اینا تنها از یک کتابخانه گرفته شده است؛ و قطعا اگر کسی جست و جو بکنه، خیلی بیشتر از اینها رو پیدا می کنه؛ به دو منظور این کار را بکنید؛ یکی این که مشتاق باشید و بخواهید مطالعه بکنید؛ و این نقطه شروعیه؛ دوم اینکه باز تو کتاب های لاتین، ملاحظه فرمودید، در بین همین تعداد کتابی که معرفی شد، موضوعات و عناوین مختلفی مطرح شده است. عبور می کنیم به «تعریف» روان شناسی اجتماعی مختصر اشاره ای می کنیم، تابعدا معلوم باشه که روان شناسی اجتماعیِ قران بنیان، ما رو به چه سویی خواهد برد.