موضوع: كتاب البيع/أرکان البيع /بیان مقدمات بیع

در ادامه درس گذشته تعریف اصطلاحی مال را بیان خواهیم نمود :

علی رغم اینکه در کتاب‌های فقهی در مورد احکام مباحث مختلفی مطرح شده است ولی تعریف روشنی برای آن بیان نشده است.

محقق خوئی از نگاه عرفی برای عرف تعریف کردیم و برای آن ویژگی‌هایی بیان کرده است

حیث قال : وفي العرف أن المالية إنما تنتزع من الشئ بملاحظة كونه في حد ذاته مما يميل إليه النوع، ويدخرونه للانتفاع به وقت الحاجة، ويتنافسون فيه، ويبذلون بازائه شيئا مما يرغب فيه من النقود وغيرها، ضرورة أن منا من الحنطة ليس كالمن من التراب، فان الاول ينتزع منه عنوان المالية دون الثاني.[1]

تعریف از نظر عرف (مال)

از نظر عرف آن است که انتزاع می‌شود از شی منتهی با رعایت ویژگی‌های زیر است:

1-نوع انسان‌ها به آن میل و رغبت داشته باشد،یعنی مال در جامعه و اجتماع انسانی معنا می کند و لذا اگر جامعه ای نباشد مال قابل انتزاع از شی نیست .زیرا افراد انسانی وجود ندارد تا مال مورد رغبت آنها قرا ر گیرد و حتی میل و رغبت چند و یا گروهی در تحقق مالیت کفایت نمی کند.

2- باید چیزی باشد که برای انسانها فایده ای داشته باشد و لو با واسطه تا مورد رغبت مردم قرار بگیرد .مانند مقداری خاک معمولی بر خلاف مقدار کمی گندم و یا جو و غیر ذالک .

3-مال باید چیزی باشد که نسبت به رغبت انسانها به وفور پیدا نشود و بلکه نادر باشد .بلکه نادر باشد مانند هوا در شرایط عادی

4- مال باید قابلیت انتقال ملکیت یک شخص به شخص دیگری را داشته باشد ولذا مواردی که مردم به آن اعتنا نم یکنند دارای مالیت نخواهند بود. ولذا اعضای بدن انسانها که قابلیت انتقال به دیگری را ندارد مال محسوب نمی شود .زیرا اعضای بدن انسان مختص شخص خودش است و کسی در آن شریک نیست.

5- مال باید مورد رغبت باشد و نادر بودن و عدم وفور آن است این مورد وابسته به شرائط مکانی و زمانی است مثلاً در جوامع مسلمین هیچ رغبتی به حشرات ندارند ولی در بعضی از جوامع این رغبت برای آنها متصور است و دارای مالیت است.

در نتیجه اگر شرائط زمانی و مکانی عرف مردم نسبت به چیزی رغبت وجود داشت و خود آن چیز به میزان رغبت مردم نادر بود مالیت پیدا میکند و الا مالیت نخواهد داشت . حتی زمان و مکان در بالا و پایین شدن میزان مالیت یک چیز دخالت دارد مانند یخ در زمستان در گذشته به شدت قیمت آن پایین می آمد .