موضوع: مبادلات بین الملل

عن الکاظم علیه السلام : لکل شیء مطیه و مطیة العقل التواضع [1]

هر شیء در این عالم وسیله نقل و انتقال دارد و وسیله نقل و انتقال عقل انسان تواضع است در صورتی عقلانیت انسان فعال است و بر مدار عقلانیت و حق سیر میکند که بر پایه تواضع انسان استوار باشد . تواضع عقل را مرکبی میکند و حرکت حیات بخش به او میبخشد.

در بحث روابط بین الملل رسیدیم به بحث حاکمیت که یکی از پایه های ارتباط بین المللی حکومت هاست حاکمیت در اسلام بر پایه ماوراء طبیعت منطبق میشود بر اجرای حقوق و اعمال حقوق. از نظر اسلامی و تاریخ مدنیت اسلام و مدینه النبی پیمان نامه مدینه مورد یادآوری قرا گرفت یکی از شخصیت های جامعه شناس و محقق در وادی تاریخ اسلام که متاسفانه بیگانگان از اسلام بیشتر تحقیق کرده اند طبق نظر محققینی که در این وادی تحقیقات انجام اده اند سر جنت است که مفصل ترین تحقیق را درباره

معاهده ها و قراردادهای پیامبر اسلام در تاریخ داشته است جناب سر جنت میگوید عهدنامه مدینه بنیانگذار نوع حاکمیت اسلام است دارای پنجاه بند است و مرکب از چندین سند که پیامبر بین قبائل اقماری مدینه النبی یعنی یثرب با مهاجرین و انصار و هر کسی که میخواست شهروند مدینه شود امضا کرد. در جلسه قبل به چند آیه اشاره کردیم از سوره ال عمران آیات 101 تا 105 که بعضی از همین مورخین اسلام معتقدند این قسمت از قران حکایتگر آن پیمان نامه است

کیف تکفرون و انتم تتلی علیکم ایات الله و فیکم رسوله و من یعتصم بالله فقد هدی الی صراط مستقیم

اولین بُعد حاکمیت اسلام طبق این آیه شریفه آنست که قرار است توحیدی باشد و نفی شرک و کفر کند و با همین گرایش جامعه را نیز هدایت کند که کاری بسیار مهم است . مساله توحید و دوری از شرک حرف اول پیامبر اسلام در رسالتشان بوده و بعد در شهر و منطقه ای میخواهد جامعه دینی و حکومت توحیدی تشکیل دهد که اکثر شهروندان آن موحد نیستند با این نگاه باید حاکمیت نیز باشد همین جاست که ما محققین حوزوی باید به این نکته برسیم که در حاکمیت اسلام بحث وادار کردن جامعه به توحید و اعتقادات الهی اصلا جایگاهی ندارد وادار بمعنای زور و تهدید .

کیف تکفرون سوالی اقدام شود یعنی طرف را وادار به فکر کنیم ؛ نگاه حاکمیتی اسلام به جامعه نگاهی تبلیغی و ارشادی است و به همان بیانی که در جلسه قبل گفته شد اگربخواهیم فقهی بررسی کنیم بایدحقوق روابط بین الملل، حقوق روابط شهر وندی، حقوق حاکم بر ایجاد مدنیت را دید.

کیف تکفرون و انتم تتلی علیکم ایات الله این سوال که شخص را به فکر ببرد تا درست انتخاب کند.

هم ایات الله فی آفاق و انفس و هم فیکم رسوله که ما انسانی فیزیکی و مادی فرستاده ایم تا باشما حرف بزند بعد از این رمز تشکل توحیدی روی کره زمین در این آیه مطرح میشود و من یعتصم بالله جامعه توحیدی . اوایل انقلاب آقایی بود بنام آشوری که در همان سالهای اول اعدام شد کتابی نوشته بود بر مبنای جامعه توحیدی البته تحت تاثیر افکار مارکسیسمی هم قرار گرفته بود ، مطالبی از همین دست را عنوان کرده بود مثل مبارزه با نظام طبقاتی که نباید به هیچ وجه وجود داشته باشد و با همین افکار نیز شهید مطهری را به شهادت رساندند . آقای آشوری در همین جامعه توحیدی شکل افراطی را بسته بود ولی به شکل اعتدالی در متن پیمان نامه و آیات شریفه بیان شده است ﴿ومن یعتصم بالله فقد هدی الی صراط المستقیم﴾.

شیرازه حکومت اسلامی روی کره زمین فقط با توحید تبدیل میشود به زندگی اسلامی و تمدن توحیدی . این عبارات آیه نکات فراوانی دارد مانند کنتم علی شفا حفرة من النار فانقذکم منها کذلک یبین الله لکم ایاته این شفاحفرة گاهی فقط به مساله گناه و معصیت معنی میشود اما نوع زندگی وحشی گری راعنوان میکند و اسلام محبت را آموخت ،همان تعبیری که امام رضوان الله تعالی داشتند و بارها ذکر شده که امیدوارم بشر به رشدی برسد که مسلسلها به قلم تبدیل شوند. آن مسلسلها و آدم کشی شفا حفرة من النار است

در متن این یمان نامه که به این شکل است تقریبا :

هذا مکتوب عن محمد بن عبدالله بین مسلمانان قریش و یثرب و کسانیکه به آنها محلق میشوند

1. اینان همه باهم امت واحد هستند ؛که اکثر آنها یهود و مشرک بودند

2.مهاجرین در پرداخت خون بها بر آداب پیش از اسلام باقی هستند و به نیکی و عدالت عمل کنند

مهاجرین به سنت های پیشین که در مکه داشتند میتوانند آنها ادامه دهند. بعضی از ما گاهی تند میشویم و اصرار داریم بر عوض کردن برخی سنت ها که شرکی هم در آن نیست.

3. بنی عوف ، بنی ساعده ،بنی نجار ،،بنی جوشم و بنی نبیت بر رسوم قبل از اسلام میمانند .

4. هر یهودی که مسلمین را یاری کند یاری میشود و با مسلمانان مساوی است و مورد ستم قرار نمیگیرد. این مساله را در بحث مانحن فیه فراگیر کنیم برای کشورهای خارج که اسلام اگر قرار شد جهانی نگاه کند از متن این قرارداد مشخص میشود نوع نگاهش باید چگونه باشد و متاسفانه نگاهی که برخی از ما متعصب ها داریم این نیست . شاید دیگر مذاهب رسم و رسومات خاصی در بحث مثلا پوشش داشته باشند ما فکر میکنیم در مدینه و زمان پیامبر هر زنی که بیرون می آمد حجاب کامل داشته و الا با او برخورد میشده .

5. یهودیان هنگام جنگ همراه مسلمانان باید هزینه جنگ را پرداخت کنند. اگر جنگی شروع شد باید همه مردم کشور با هم باشند

6. یهود بنی عوف و بندگانش (غلامانشان) با مسلمانان در حکم یک امت هستند.

7. یهودیان دین خود را دارند و مسلمانان دین خود را .

8. هر کس ظلم کند خود و خانواده خود را در معرض هلاکت قرار داده است. یعنی حاکمیت اسلام یهود و نصارا و مجوس را در یک شهر شهروند کند وبعد آن ها را توصیه به عدالت کند . مغز و روح این داستان نوعی تبلیغ از اسلام و توحید است که وقتی محوری ترین شعائر توحیدی را اصل قرار میدهد و میگوید

آدابی که دارید باشد اما ظلم نکنید . کسی که روی عدالت و ظلم ستیزی فکر میکند خودبخود گرایش به اسلام پیدا میکند . این اعجوبه بی نظیر تاریخ حضرت محمد صلی الله علیه و اله و سلم به این شکل بشر را سوق میدهد به سمت توحید با وسعت صدر و دید وسیع

9. حقوق قبائل مختلف مورد احترام است. قبیله ها یک سری حقوق و آداب دارند نوع زندگی دارند که حاکمیت باید به آنها خدمت دهد .

10. مدیریت جامع در اختیار حضرت محمد صلی الله علیه و اله و سلم است. همه اینها با یکنفر وحدت در مدیریت و تمرکز در حاکمیت

11. در قصاص از جراحت کوچک هم گذشت نمیشود . احکام اجتماعی حقوق جزا قضاوت دعاوی و ...

12. درون مدینه برای متعاهدین حرم است. تمام کسانیکه این پیمان را امضا کردند داخل مدینه برایشان حرم است. حرم با همان نگاه اسلامی و دینی.

13. خدا و پیامبرش پناهگاه پرهیزکاران و متعاهدین هستند .به شکل های دقیق و منظم معرفتی ارزشهای اعتقادی و توحیدی در حاکمیت اسلامی تعبیه میشود

به این موارد که نگاه میکنیم قضایای عهد نامه در سالهای اول ورود پیامبر به مدینه بوده است که بعد تغییراتی در آن ایجاد شده است مثلا در صلح حدیبیه یا در معاهده با نصارای نجران تغییراتی ایجاد شده است در کل حکایت از این میکند که قراردادهای اسلامی یک قضایای خارجیه هستند نه قضایای حقیقیه

یعنی قضایایی هستند که بر اساس موقعیت زمان و مکان و وضع موجود بشر روی کره زمین بسته میشوند و نمیتوانند ابدی باشند بر خلاف قضایا در باب فروع دین که اکثر قضایای فروع دین حقیقیه هستند اما قضایایی از این دست مثل روابط بین الملل در بحث ما قضایای حقیقیه خارجیه هستند یعنی بر اساس تجربه و موقعیت زمان و مکان بسته میشود روی همین جهت این محققی که میگفت ما علم روابط بین الملل اسلامی نداریم به آن معنایی که کبریاتش در جایی بسته شده باشد مانند احکام نماز و روزه بعد هم اجرا شود. بحث حقوق مانند بحث عدالت ،دوری از ظلم وتساوی در حقوق آمده است اما اگر بخواهیم اینها را رابطه ای کنیم بستگی دارد که نوع زندگی بشر در آن زمان چگونه است و مطابق با آن بسته شود الا اینکه روح این روابط بین الملل که قانون الهی است و با پایه های حقوق بسته میشود حقوق میشود موضوع و فقه این حقوق را وارسی میکند.

در این قرارداد و آئین نامه عنصر جاذبه دافعه نرمش جدیت ملاحظه حریت و آزادی وجود دارد