موضوع: كتاب الصلاة/صلاة المسافر /شروط قصر - شرط اول

الرِّضَا عَلِيِّ بْنِ مُوسَى ع بِخُرَاسَانَ وَ عِنْدَهُ جَمَاعَةٌ مِنْ بَنِي هَاشِمٍ مِنْهُمْ إِسْحَاقُ بْنُ الْعَبَّاسِ بْنِ مُوسَى‌ فَقَالَ لَهُ: يَا إِسْحَاقُ! بَلَغَنِي أَنَّكُمْ تَقُولُونَ: إِنَّا نَقُولُ: إِنَّ النَّاسَ عَبِيدٌ لَنَا! لَا وَ قَرَابَتِي مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص مَا قُلْتُهُ قَطُّ وَ لَا سَمِعْتُهُ مِنْ أَحَدٍ مِنْ آبَائِي وَ لَا بَلَغَنِي عَنْ أَحَدٍ مِنْهُمْ قَالَهُ؛ لَكِنَّا نَقُولُ:

النَّاسُ عَبِيدٌ لَنَا فِي الطَّاعَةِ مَوَالٍ لَنَا فِي الدِّينِ فَلْيُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِبَ.[1] [2]

مردم همانطور که از خدا اطاعت می کنند باید از امام خود نیز اطاعت کنند که همان اطاعت خداست و در دین کمککار ما باشند.

کلام در روایات مسافت بود. هفت طائفه بیان شد. (طوائف 1، 2، 4، 7، 10، 11 و 12) و پنج طائفه باقی ماند. (طوائف 3، 5، 6، 8 و 9)

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ آدَمَ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا ع عَنِ التَّقْصِيرِ فِي كَمْ يُقَصِّرُ الرَّجُلُ إِذَا كَانَ فِي ضِيَاعِ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَمْرُهُ جَائِزٌ فِيهَا يَسِيرُ فِي الضِّيَاعِ يَوْمَيْنِ وَ لَيْلَتَيْنِ وَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ وَ لَيَالِيَهُنَّ فَكَتَبَ التَّقْصِيرُ فِي مَسِيرِ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ. [3]

بِإِسْنَادِهِ: إسناد شیخ صدوق [4] [5]

أحمد بن زياد بن جعفر الهمدانيّ: شیعیٌ، ثقةٌ.

عليّ بن إبراهيم: ثقةٌ.

أحمد بن إسحاق بن سعد: شیعیٌ، ثقةٌ.

زكريّا بن آدم القمّيّ: از اصحاب امام رضا علیه السلام است.

بنابراین روایت صحیحه است.

دلالت روایت واضح است که مسافت شرعی را به اندازه ی سیر در یک روز و یک شب می داند. این روایت با این مضمون یعنی حرکت یک روز و شب که 24 ساعت است، قابل قبول نیست زیرا در مدارک شیعه سیر شب و روز نداریم. مگر اینکه حمل بر 8 فرسخ شود یا اینکه بگوییم تقیه ای است. هیچ کس از علما به این روایت عمل نکرده است. مرحوم حرّ عاملی در وسائل می فرماید: یا این روایت تقیه ای است یا واو بمعنای أو می باشد یعنی حرکت یک روز یا یک شب.

وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا بَأْسَ لِلْمُسَافِرِ أَنْ يُتِمَّ (الصَّلَاةَ فِي سَفَرِهِ) مَسِيرَةَ يَوْمَيْنِ. [6] [7]

عَنْهُ: شیخ صدوق.

أَحْمَدَ: بن محمد بن ابی نصر بزنطی؛ از اصحاب اجماع.

الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ: صرّاد یا ضرّاد؛ از اصحاب اجماع.

أَبِي جَمِيلَةَ: مفضّل بن صالح؛ نامش در کتب معروف نیامده است؛ ابن غضائری او را تضعیف کرده چون می گوید: "او نامه ای را از طرف معاویه جعل کرد به سوی محمد بن ابی بکر؛ و معروف است به جعّال و وضّاع". لکن رجالیّون اوّلاً: تضعیفات ابن غضائری را قبول ندارند و می گویند: او به رواة بدبینی دارد؛ ثانیاً: در خصوص ابی جمیله این داستانِ نامه را ساختگی می دانند؛ ثالثاً: قرائنی نیز بر وثاقت او وجود دارد از جمله اینکه کسانی که از او روایت کرده اند یا او از آنها روایت کرده است غالباً از شخصیتهای بزرگ هستند مانند همین روایت که حسن بن محبوب از او روایت کرده که از اصحاب اجماع است؛ و او نیز از ابی بصیر روایت کرده است

بنابراین روایت صحیحه است

روایت دلالت دارد بر سیر دو روز که این در مدارک شیعه نیست ولی در رویات اهل سنت هست لذا شیخ طوسی این روایت را حمل بر تقیّه کرده است.

وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ جَمِيعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي حَدِيثٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ كَمْ أَدْنَى مَا يُقَصَّرُ فِيهِ الصَّلَاةُ؟ قَالَ: جَرَتِ السُّنَّةُ بِبَيَاضِ يَوْمٍ؛ فَقُلْتُ لَهُ: إِنَّ بَيَاضَ يَوْمٍ يَخْتَلِفُ يَسِيرُ الرَّجُلُ خَمْسَةَ عَشَرَ فَرْسَخاً فِي يَوْمٍ وَ يَسِيرُ الْآخَرُ أَرْبَعَةَ فَرَاسِخَ وَ خَمْسَةَ فَرَاسِخَ فِي يَوْمٍ! قَالَ فَقَالَ: إِنَّهُ لَيْسَ إِلَى ذَلِكَ يُنْظَرُ أَ مَا رَأَيْتَ سَيْرَ هَذِهِ الْأَمْيَالِ بَيْنَ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ ثُمَّ أَوْمَأَ بِيَدِهِ أَرْبَعَةً وَ عِشْرِينَ مِيلًا يَكُونُ ثَمَانِيَةَ فَرَاسِخَ.[8]

این روایت را شیخ طوسی از حسین بن سعید نقل می کند؛

حسین بن سعید اهوازی: از اعیان شیعه، از امام رضا، امام جواد و امام هادی علیهم السلام روایت نقل کرده است.

سَيْرَ هَذِهِ الْأَمْيَالِ بَيْنَ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ: یعنی شحرکت کاروانها ملاک است.