موضوع: مباحث الفاظ/مسألة الضد /

نقد جواب محقق خوانساری از اشکال دور :

فرمایش محقق خوانساری:

ایشان فرموده اند که دور لازم نمی آید زیرا توقف از طرف وجود ضد بر عدم ضد دیگرش (یعنی توقف وجود ازاله بر ترک صلاة از باب توقف الشیء علی عدم مانعه)، فعلی است. برخلاف توقف از ناحیه عدم احد الضدین بر وجود دیگرش (توقف عدم الصلاة بر وجود مانع)، فعلی نیست و تقدیری است؛ زیرا این فرض در صورتی است که اراده و جمیع شرایط صلاة مهیا باشند ولی در عین حال صلاة ترک شود که در این حال می گوئیم عدم صلاة، متوقف بر وجود المانع است. طبق فرمایش ایشان زمانی که مکلف مشغول به ازاله شد دیگر اراده و مقتضی برای صلاة وجود ندارد و نمی توان گفت صلاة، به خاطر به وجود مانع (ازاله) ترک شده است، بلکه صلاة ترک شده چون مقتضی آن نبوده است. پس عدم صلاة، متوقف بر عدم مقتضی است، نه اینکه ترک صلاة متوقف بر وجود مانع باشد تا دور شود.