موضوع: مباحث الفاظ/مسألة الضد /تحقیق حال مسلکی الاقتضاء والتلازمی

ومما ذکرنا ظهر أنه لا فرق بین الضد الموجود و المعدوم ...

    1. بین ضدی که موجود و معدوم، در این جهت که عدم ضد اول که ملائم با ضد دومی که مناقض باضد اول است فرقی نیست.

    2. رفع هریک مقدم بر ثبوت دیگری نیست مانند زید و لا زید ، لا زید مقدمه برای زید نیست.

    3. عین این تقریر در باب تضاد جاری است و هرگز عدم یکی از متضادین مقدم بر وجود دیگری نیست یعنی عدم سکون ابدا مقدم بر وجود حرکت نیست.

    4. نسبت بین ضد به وجود با عدم ضد دیگر همان نسبتی است که بین معدوم با ثبوت نقیض ان وجود دارد.

    5. همانطور که در تناقض دلیلی نداریم بر تقدم رفع احد النقیضین عینا در باب تضاد هم اینگونه است.

فانقدح بذلک ما فی تفصیل بعض الاعلام...

از آقا خوانساری نقل شده بین متناقضین و متضادین فرق است ، در متناقضین همچون زید و لا زید ارتفاع هیچ یک مقدمه برای ثبوت دیگری نیست بلکه هرکدام از این دو با رفع دیگری معارض ومقارن می باشد برخالاف متضادین که حرکت و سکون یا ازاله و صلاة که هرکدام موقوف بر عدم دیگری است.

جواب مرحوم آخوند: بین تضاد و تناقض هیچ فرقی نیست و همانطوری که در تناقض توقف عدم النقیضین بر رفع دیگری صحیح نبوده در باب تضاد نیز بدون فرقی مطلب اینگونه است.

بنابراین :

1. ظاهر شد که از طریق مقدمیت نمی توان حرمت ضد را اثبات نمود.

2. از جهت لزوم عدم اختلاف متلازمین در وجود از نظر حکم می گوئیم این تقریر آن است که ملتزم شویم احد المتلازمین فعلی به غیر حکمی که دیگری متصف به آن است محکوم نمی باشد.

3. واقعه و موضوعات خالی از حکم نمی باشند ولی نسبت به حکم واقعی اینگونه است نه به ملاحظه حکم فعلی ، بنابر این از این جهت هم حکمی ندارد.