موضوع: كتاب الخمس/قسمة الخمس / أبناءُالسبیل[1]

بخش پنجم

در رابطه با ابناءالسبیل است که أبناءُالسبیلِ از سادات مکرم باید در بَلَدِ تسلیم محتاج باشند، هر چند که در بلد خودشان غنی بوده باشند.

و اما اشتراط احتیاج در بلد تسلیم برای إبن السبیل بسیار روشن است، چرا که اگر محتاج نباشد اساساً به او إبن السبیل نمی‌گویند چون متبادر از إبن السبیل همین است که شخص در سفر مانده است حالا یا بخاطر اینکه نفقه اش تمام شده است یا مشکل دیگری برایش پیش آمده است، علی أیِّ حال الآن در این شرایط سفر محتاج شده است و البته این احتیاج در سفر منافاتی ندارد که در وطن خودش غنی بوده باشد.

و اما آنچه که سزاوار است در این جا بحث شود ۲ مطلب است:

الاول: مطلب اول اینست که آیا عدالت در إبن السبیل معتبر است یا خیر؟

ایشان می‌فرماید:« دلیلی بر اعتبار و اشتراط عدالت نداریم، مضاف بر اینکه اگر شک کردیم، عندالشک مجرای برائت خواهد بود.

البته آری گاهی از اوقات إبن السبیل ممکن است متجاهر به فسق باشد یا مرتکب کبیره باشد هر چند که متجاهر هم نباشد، در اینچنین موارد اگر پرداخت خمس به اینها سبب اعانه ی آنها بر اثم باشد و از آن طرف دیگر اگر خمس پرداخت نشود موجب ردع و منع آنها از معصیت باشد در این صُوَر مذکوره خمس به آنها تعلُّق نمی‌گیرد».

الثانی: مطلب دوم اینست که آیا سفر إبن السبیل باید سفر طاعت باشد (مثل سفر حج یا زیارت یا طلب علم) یا آنکه خیر، لازم نیست سفرش سفر طاعت باشد بلکه همینکه سفرش معصیت نباشد کافیست، هر چند که سفر مباح بوده باشد؟

ایشان می‌فرماید:« در اینجا هم دلیلی نداریم که ثابت کند حتماً سفر، سفر طاعت باشد، آری نسبت به سفر معصیت أحوط آن است که خمس اعطا نشود».