موضوع: كتاب الخمس/قسمة الخمس[1] /ادامه نظرات استاد

ادامه نظرات استاد:

و اما نسبت به بخش سوم: عرض ما این است که اکثریت قریب به اتفاق فقها قائل به وجوب اشتراط ایمان شده‌اند و در جهت استدلال ادله ی متعدد و مختلفی داشتند.

لکن از نظر ما آری برای مستحقین خمس ایمان شرط است به دلیل :«بدلیت».

بیان ذلک: شکی نیست که بحسب روایات باب خمس بدل از زکات هست همانطور که مرسله ی حماد از امام کاظم (سلام الله علیه) دلالت دارد: «إِنَّمَا جَعَلَ اللَّهُ هَذَا الْخُمُسَ خَاصَّةً لَهُمْ دُونَ مَسَاكِينِ النَّاسِ وَ أَبْنَاءِ سـَبـِيـلِهـِمْ عِوَضاً لَهُمْ مِنْ صَدَقَاتِ النَّاسِ تَنْزِيهاً مِنَ اللَّهِ لَهُمْ لِقَرَابَتِهِمْ بِرَسُولِ اللَّهِ (صل علی علیه و آله و سلم) وَ كَرَامَةً مِنَ اللَّهِ لَهُمْ عَنْ أَوْسَاخِ النَّاسِ[2] ».

بنابراین خدای متعال برای فقرا در نظر دارد که کمک و مساعدت شوند، اینک اگر آن فقیر غیر هاشمی باشد به او زکات تعلق می‌گیرد ولی اگر همان فقیر هاشمی باشد قهراً دیگر زکات نمی‌گیرد بلکه بدل آن خمس خواهد گرفت بنابراین از این جهت بدلیت همانطوری که در فرض زکات ایمان شرط شده است قهراً در خمس هم ایمان شرط می‌باشد.

اثبات بدلیت به بیان واضح تر:

بر اساس ادله و عمومات اراده الهی و حکمت بالغه ی الهی به این تعلق گرفته است که فقرا در جامعه ی اسلامی رسیدگی شوند بلاشک.

اینک اگر آن فقیر غیر هاشمی باشد باید به آن زکات داد پس اگر آن فقیر هاشمی باشد باید بجای زکات خمس داد و الا حال فقیر هاشمی از غیر هاشمی بدتر خواهد بود که این هرگز صحیح نیست.

حالا چرا باید به فقیر هاشمی خمس داد؟ چون طبق مرسله ی حماد زکات أوساخ الناس است چرا که مستقیم از دست مردم به فقیر می‌رسد ولی خمس طاهر است چرا که اولاً به ملکیت خدا و اهل بیت درآمده است و سپس به دست فقیر سید می‌رسد بنابراین خمس از أوساخ الناس نیست.

توجه داشته باشید که این استدلال غیر از قیاس باب خمس به باب زکات است بلکه نوعی تنقیح مناطق به حساب می‌آید.

البته لایخفی که طبق نظر ما که خمس جز شئون منصب امامت است قهراً امام طبق مصالح جامعه ی اسلامی آن را مصرف می‌کند از این باب اگر جهت خاصی اتفاق بیفتد که حضرت صلاح بداند بخاطر مصلحت أهم لازم باشد حتی به غیر مومن خمس را پرداخت کند، اشکالی ندارد که البته این از باب اختیارات شئون و جایگاه منصب امامت است نه از آن جهت که در مستحق از سادات ایمان معتبر نباشد، خیر فتأمل!