موضوع: كتاب الخمس/قسمة الخمس /مسئله2 [1]

دیدگاه مرحوم آقای صافی:

ایشان می‌فرمایند این مسئله به دو مسئله جداگانه تقسیم می‌شود:

۱. مسئله اول این است که سهم سادات که مربوط به ایتام و مساکین و أبناءُالسبیل ِ از آنهاست آیا لازم است که بین سه گروه مذکور تقسیم شود یا خیر بلکه جایز است که صرفاً به یک گروه از آنها داده شود.

۲. مسئله ثانیه در رابطه با این است که در اصناف ثلاثه مذکور در مقام اعطاء آیا لازم است که بین همه افراد آن صنف علی السویه تقسیم شود یا خیر بلکه جایز است در هر صنف مثلاً فقط به یک نفر از آنها پرداخت کرد.

خلاصه اینکه ما انشاالله در این مسئله دوم از این دو مسئله و این دو بخش سخن خواهیم گفت.

اما الکلام فی المسئله الاولی:

مشهور معتقدند که بسط و توسعه و تقسیم بین کل اصناف ثلاثه لازم نیست و در این زمینه فقط سه مخالف نقل شده است: ۱.مرحوم شیخ طوسی در المبسوط ۲.ابوالصلاح حلبی در الکافی ۳.إبن ادریس حلی در الذخیره.

مرحوم آقای صافی در ادامه می فرمایند: «در اینجا تارةً بحث از وظیفه امام معصوم است که نسبت به این بحث امام معصوم وظیفه خودش را خوب می‌داند و ما حق تعیین وظیفه نداریم آنچنان که روایت بزنطی با اشاره به همین دارد که (یضعه حیث یشاء).

و اما تارةً بحث از وظیفه مجتهد و فقیه در عصر غیبت می شود که آیا به عنوان ولایت متصدی امور شده است یا به عنوان وکالت از طرف مالک عهده‌دار پرداخت خمس است.

و هکذا أخری بحث از وظیفه شخص مکلف است که خودش می‌خواهد خمس را پرداخت کند.

اینک مرحوم آقای صافی می‌فرماید برای قول به عدم وجوب بسط خمس بین اصناف ثلاثه چهار دلیل اقامه شده است:

۱. ادعای اجماع یا شهرت بر عدم وجوب بسط خمس بین مستحقین مذکور.

۲. ادعای سیره مستمره بر عدم بسط خمس و سهم سادات در اصناف ثلاثه مذکوره.

۳. اگر بسط لازم باشد مستلزم تعطیلی سهم ابناءالسبیل است چون ابناٱالسبیل با آن شرایط مذکور کم هستند.

۴. روایت احمدبن محمدبن ابی نصر بزنطی از امام رضا علیه السلام.