موضوع: كتاب الخمس/مستحقين الخمس /مسئله7[1]

مسئله۷

دیدگاه مرحوم سید یزدی

نصف خمس که در عصر حضور متعلق به امام علیه‌السلام بود در عصر غیبت در اختیار نائب امام علیه‌السلام خواهد بود که نائب ایشان عبارتست از: مجتهد جامع الشرائط.

بنابراین چاره‌ای نیست که سهم امام علیه‌السلام را در عصر غیبت به دست مجتهد جامع الشرائط تحویل داد و یا آنکه به اذن ایشان به دست مستحقین تحویل داد.

و أحوط برای مجتهد آنست که سهم امام علیه‌السلام را هم برای سادات محترم مصرف کند، البته در صورتیکه سهم سادات برای سادات محترم کفایت نکند.

اما نصف باقی مانده خمس را که سهم سادات است و ملک اصناف ثلاثه‌ی مذکوره از سادات می‌باشد، در اینجا مالک خودش می‌تواند مستقیماً آن را به دست سادات مکرم برساند.

لکن در همین جا أحوط آن است که: مالک سهم سادات را مثل سهم امام علیه‌السلام به مجتهد تحویل دهد و یا أقلاً با إذن مجتهد به سادات تحویل دهد چراکه بالأخره مجتهد أعرف به مواقع و مرجحات مصرف سهم سادات است.

دیدگاه مرحوم آقای صافی

ایشان می‌فرماید: در این مسئله کلام و سخن در دو مقام مطرح می‌شود:

الأول: در رابطه‌ی با حکم نصف خمس که متعلق به امام علیه السلام است در عصر غیبت با آن باید چه کرد؟

الثانی: در رابطه‌ی با حکم نصف دوم خمس که مربوط به اصناف ثلاثه‌ی سادات مکرم است.

و اما الکلام فی المقام الأول: در این رابطه چندین قول مطرح است که البته ما در اینجا فقط به پنج مورد از آنها اشاره می‌کنیم:

    1. واجب است در عصر غیبت نصف خمس که معروف به سهم امام علیه السلام است را در راهی صرف کنیم که علم یا اطمینان به رضایت حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف در آنجا داریم.

    2. در عصر غیبت اساساً پرداخت خمس واجب نیست چرا که به شیعیان تحمیل شده است.

    3. در عصر غیبت واجب است خمس را در جای امنی دفن کرد تا آنکه انشاالله در زمان ظهور حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف ایشان آن را استخراج کرده و به دست مبارکشان برسد.

    4. در عصر غیبت لازم است سهم امام علیه السلام را مثل سهم سادات، همه را کلاً صرف در امور اصناف ثلاثه‌ی سادات محترم کرد.

    5. در عصر غیبت نسبت به سهم امام علیه السلام حکم مال مجهول المالک جاری می‌شود، یعنی به عنوان صدقه به نیازمندان پرداخت می‌شود. به این دلیل که مناط در وجوب صدقه مالی است که:

اولاً: مجهول المالک باشد.

ثانیاً: متعذر از ایصال آن باشیم پس در ما نحن فیه هم که این اموال معلوم المالک هستند ولی متعذر از ایصال آنها هستیم پس قهراً همان حکم مجهول المالک را خواهد داشت.

و اما آنچه که در این مقام مهم است و سزاوار است که از آن بحث شود آن دو قول اول می‌باشد چرا که در گام اول باید روشن شود که بالاخره آیا اساساً خمس واجب است یا اصلاً خمس در عصر غیبت واجب نیست چون بر شیعیان تحمیل شده است، که در اینصورت اساساً مجالی باقی نمی ماند تا آنکه بحث شود خمس را به چه کیفیت خرج کنیم و راه تحصیل رضای حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف چه می‌باشد؟

پس برای ورود به این بحث [کیفیت خرج و مصرف خمس] باید در ابتدا وجوب اصل خمس ثابت شود بنابراین ما قبل از ورود به بحث عکس از کیفیت مصرف خمس لازم است که ابتدا ان اثبات کنیم آیا در عصر غیبت خمس واجب است یا واجب نیست و بر شیعیان تحلیل شده است.