موضوع: فقه الاسره/صله الارحام و قطیعتها /روایات مربوط به جنبه خلاقی صله رحم

10- ما روی الصدوق بسنده فی الخصال عن امیرالمومنین علیه السلام :

...وَ قَطِيعَةُ الرَّحِمِ يُورِثُ الْفَقْر ...[1]

11- امام رضا علیه السلام :

مَنْ لَمْ يَصِلْ رَحِمَهُ لَمْ‌ يَتَّقِ‌ اللَّهَ‌ عَزَّ وَ جَلَّ.[2]

چه بسیار روایاتی که تاکید بر تقوی نموده است و اکنون این روایت دال بر عدم تقوی

12- صحیحه ای از امام باقر علیه السلام :

ثَلَاثُ خِصَالٍ لَا يَمُوتُ صَاحِبُهُنَّ أَبَداً حَتَّى‌ يَرَى‌ وَبَالَهُنَ‌ الْبَغْيُ وَ قَطِيعَةُ الرَّحِمِ وَ الْيَمِينُ الْكَاذِبَة ...[3]

بعضی اعمال است که فاعل آنها در دنیا عقاب دارد. یعنی علاوه بر قیامت ، در دنیا هم عقاب دارد.

خدا نکند از ولایت اهل بیت خارج شویم. گناه چنین خاصیتی دارد که انسان را از دایره ولایت اهل بیت علیهم السلام خارج می کند. این مقدار توصیه به توبه برای همین است. مثل پرنده ای که از لانه خارج می شود و رجوعش به لانه قابل پیش بینی نیست.

ظلم یکی از مواردی است که ظالم در دنیا عقابش را خواهد دید. دومین مورد قطع رحم است که عقاب دارد در دنیا و سومین مورد قسم های دروغ به خداست.

13- منشا اصلی عدم صله رحم که منجر به قطع رحم می شود عبارتست از شحّ نفس یعنی بخل همراه با حرص :

معتبره مسعده بن صدقه از امام صادق علیه السلام از آباء بزرگوارش از امیرالمومنین علیه السلام :

... وَ الشَّحِيحُ‌ إِذَا شَحَّ مَنَعَ الزَّكَاةَ، وَ الصَّدَقَةَ، وَ صِلَةَ الرَّحِم‌ ...[4]

این روایت از منشا قطع رحم سخن میگوید. چه مساله ای باعث قطع رحم است؟ شُحّ نفس است که باعث این مساله است. بخل و حرص منشا سه اثر است : منع زکات ، منع صدقه و منع صله رحم.

نکته مهم : بیماری های روحی را جدی بگیریم. گاهی اشکالاتی که در وسیله نقلیه و تلفن همراه ایجاد می شود ، سریع پیگیری می کنیم. به همین اندازه که به جسم و وسائل زندگی توجه داریم ، برای بیماری های روحی توجه داشته باشیم. وقتی یک مومنی به موفقیت می رسد ، شما دلگیر می شوی ، آیا به دنبال طبیب روح رفته ای؟ پیگیر شویم که چرا از موفقیت دیگران دلگیر شدیم. اینکه انسان خلیفه الله است ، کلام خلافی بوده؟ اگر شان ما شایسته این مقام است ، در بیماری های روحی باید حساس باشیم و سراغ طبیب روح برویم.

پایان بخش اول که مباحث اخلاقی و روایات مربوط به صله رحم و قطع رحم بود.

از این جا وارد مباحث فقهی می شویم.

مرحوم امام خمینی ره در تحریر الوسیله در شرایط امام جماعت مطلبی دارند که لازم است در آن بحث شود. در مبحث عدالت امام جماعت نکات و قیل و قال هایی هست که لازم است بحث شود و بررسی انجام گیرد. بعضی از آقایان در مساله عدالت به مطالبی معتقد شدند که اصل حکمت تشریع نماز جماعت زیر سوال می رود. این همه روایات در عظمت و ارزش نماز جماعت داریم. به طور کلی عبادات جمعی توصیه های عجیبی دارند. بعضی از افراد در بحث عدالت به مطالبی معتقدند که شخص عادل و جامع شرائط امام جماعت پیدا نخواهد شد. از طرفی بعضی بزرگان مثل مرحوم فیض کاشانی در عدالت بسیار سهل گرفته اند و معتقدند پشت سر هر کس استغفار کرد می توان نماز جماعت خواند.

و اما الجهه الثانیه :

مباحث فقاهتی مربوط به صله رحم

مسائل مربوط به صله رحم از حیث فقاهتی در چند مقام ان شا الله مطرح خواهد شد.

مقام اول : قطیعه الرحم من الکبائر

نکته اول اینست که قطع رحم از گناهان کبیره است. لذا باید گناهان کبیره را واکاوی کنیم. معنا و مفهوم ، مصادیق ، مناط و ملاک گناهان کبیره و ...

قبل از آن که وارد جزئیات و شقوق مساله شویم در همین ابتدا معلوم باشد که قطع رحم یک معصیت است و جزء کبائر هم به شمار می آید کما اینکه مرحوم امام راحل رضوان الله علیه در تحریر الوسیله به هنگام بیان شرائط امام جماعت که یکی از آنها عدالت است به همین مناسبت به ذکر گناهان کبیره پرداخته که یکی از آنها همین قطع رحم می باشد.

بیان ذلک :

و أما الكبائر فهي كل معصية ورد التوعيد عليها بالنار أو بالعقاب أو شدّد عليها تشديدا عظيما، أو دل دليل على كونها أكبر من بعض الكبائر أو مثله، أو حكم العقل بأنها كبيرة، أو كان في ارتكاز المتشرعة كذلك، أو ورد النص بكونها كبيرة.

و هي كثيرة: منها اليأس من روح اللّٰه ... و قطيعة الرحم و ...[5]