موضوع: فقه الاسره/صله الارحام و قطیعتها / تتمه بیان مختار استاد در مناط و ملاک گناهان کبیره

در جلسه سابق اشکالات ملاک عقل مستقل را کامل بیان کردیم و همچنین یکی از دو اشکال عرف متشرعه را نیز بیان کردیم. اما دومین اشکال به ملاک عرف متشرعه

ثانیا اگر عرف متشرعه را ملاک تمییز کبیره بودن گناه بدانیم مستلزم نسبیت کبیره بودن گناهان می شود یعنی موجب می شود در برخی از مکان ها و زمان ها به لحاظ شرائط خاصی یک گناه به خاطر متداول شدن و شیاع و عادی شدنش کبیره به حساب نیاید شبیه قصه بی حجابی در عصر ما یا عادی شدن موسیقی های مبتذل یا عادی شدن و زیاد شدن ربا و یا عادی شدن زنا.

و هکذا بالعکس گناه دیگر به خاطر قلت وقوعش یا ضمیمه شدن شرائط خاص جامعه (مثل شرائط سیاسی آلوده) یک گناه کبیره به حساب می آید مثل نکاح موقت که اصلا گناه نیست و در اسلام تشریع شده است ولی از جانب برخی از افراد در شرائط سیاسی خاص به منزله گناه کبیره به حساب می آید و با آن برخورد تند و سختی می شود در حالی که در همان جامعه و در همان زمان از طرف برخی از افراد دیگر جامعه زنا سر می زند و یک امر عادی شده است و آن برخورد ها هم اتفاق نمی افتد.

یکی از دلائل این مساله ،عدم اجرای حدود الهی است که موجب عادی شدن گناهان در جامعه می شود و حال آنکه اجرای احکام شرعی و حد الهی ضامن حفظ دینداری در جامعه است.

علی ای حال به نظر ما بر اساس سیر استدلالی که عرض شد برای تشخیص و تمییز کبیره بودن گناه ، ما فقط بر اساس آیات و روایات البته با همان شاخصه هایی که به عنوان ملاک عرض شد می توانیم تمسک بکنیم و لا غیر.

البته هرچند که در لسان روایات برخی از موارد به عنوان گناه کبیره ملحق شده اند در حالی که فی نفسه صغیره بوده و جزء کبائر نبوده اند لکن ما چون در این مساله لسان روایات را معتبر و نافذ دانستیم به این مواردی که روایات ملحق کرده است احترام میگذاریم و آن ها را هم جزء کبائر می شماریم فلذا عملا و واقعا عرصه گناهان صغیره به حسب فقهی بسیار ضیق می شود.

یکی از این موارد فرمایش حضرت است که فرمود : عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا صَغِيرَةَ مَعَ الْإِصْرَار ...[1]

گاهی اوقات گناه صغیره و عادت می شود و در این فرض دیگر طبق بیان حجت خدا از دایره صغائر خارج است.

بعضی مصادیق گناه صغیره :

نظر به اجنبیه ، ترک جواب سلام ، تنها نشستن زن و مرد نا محرم ، افراط در مزاح ، خندیدن در نماز ، حسادت در مراحلی ، راه رفتن با تکبر ، لعن به انسان یا حیوان بی گناه در شرایط خاص ، معاشرت با فساق ، شنیدن غیبت ، ایستاده بول کردن بدون عذر ، سفر زن بدون محرم ، سلیطه گری زن ، پوشیدن عیب مال و کالا در معامله ، بول کردن رو به قبله ، اراده خلاف وعده عمل کردن ، تاخیر در پرداخت زکات بدون عذر شرعی ، بدون تحقیق دفاع کردن از کسی ، داخل شدن جنب در مسجد ، انداختن نجاست در مسیر مردم ، بردن دیوانه و مجنون به مسجد که اوضاع مسجد را به هم میریزد.

اینها مواردی به صورت جزئیه بود و موارد دیگری هم وجود دارد.