موضوع: فقه الاسره/صله الارحام و قطیعتها /

در جلسات سابق بیان شد که در رابطه با وجوب صله رحم بین فقها اختلاف نظر است و عده ای معتقد به حرمت قطع رحم هستند فقط ، و عده ای دیگر معتقد به حرمت قطع رحم و وجوب صله رحم از باب تلازم هستند.

ادله وجوب صله رحم بیان شد و نظریه استاد در تایید این نظریه هم ذکر شد.

اما ادله طرف مقابل نیز باید بررسی و نقد شود و لذا در این جلسه به اشکالات مخالفین وجوب صله رحم خواهیم پرداخت.

سه اشکال و دلیل مطرح شده که اکنون به آنها خواهیم پرداخت :

دلیل اول:

می‌گویند برای ترتب حکم وجوب ، ما نیاز به موضوع منقح و مشخصی داریم و در اینجا نمی‌دانیم محدوده موضوع صله رحم چیست؟ چقدر است؟ و چه کسانی هستند؟ تا موضوع مشخصی حاصل شود سپس وجوب برای آن مترتب شود.

به عبارتی باید محدوده صله رحم شناخته شود ، بعد حکم تکلیفی بر آن بار شود.

قلنا: اولاً همین اشکال در ناحیه ی ترتب حرمت بر قطع رحم هم موجود است پس چرا شما آنجا این اشکال را مطرح نکردید.

بائک تجر ، بائی لاتجر؟

ثانیا: همانطور که قبلاً گفتیم مخصوصاً با لحاظ روایت بزنطی از امام رضا علیه السلام بدون شک تشخیص محدوده رحم و کیفیت و کمیت صله و قطع رحم از ناحیه شارع مقدس موکول به عرف شده آن هم با لحاظ خصوصیت زمان و مکان و اقتضائات عرفیات متعدد فلذا هر چقدر که قدر متیقن از این عرفیات در محدوده صله رحم است همان موضوع منقح برای ترتب وجوب می باشد.

ثالثا : منقح بودن هر موضوعی به حسب حال خودش می باشد یکی مثل صلاة است (اوله التکبیر و آخره التسلیم) و یکی دیگر مثل غنا است و تشخیص آن موکول به عرف شده است اینک در صله رحم هم ، اینچنین است یعنی تشخیص محدود موضوع آن منزّل به عرف می باشد.

دلیل دوم:

می گویند بر اساس تناسب حکم و موضوع چاره ای نیست که این روایات را حمل بر توصیه های اخلاقی بکنیم.

قلنا: تناسب حکم و موضوع اگر محفوف به قرینه مسلم و متقن و خوبی باشد حرفی نداریم ؛ مثل اینکه حضرت فرمود: مردی که شب در خانه تنها بخوابد و تنها غذا بخورد ملعون است در این جا قهرا از ملعون حکم حرمت ثابت نمی شود چرا که با کسی خوابیدن یا غذا خوردن واجب نیست که صورت تنهایی آن ، حرام باشد. فلذا اینجا است که به تناسب حکم و موضوع بر اساس قرینه مذکور ، ما می فهمیم که ملعون در این روایت دال بر حرمت نیست بلکه همان توصیه های اخلاقی می باشد که دلالت دارد بر اینکه انسان در این صورت از امتیازات و بهره های همراه بودن با دیگران خودش را محروم کرده است ؛ فهکذا سایر موارد (مثلا هرکس از متعه اجتناب کند ملعون است ...)

لکن در ما نحن فیه نه تنها قرینه ای بر اخلاقی بودن این اوامر صله رحم نداریم بلکه بالعکس به لحاظ آن مبانی که ذکر شد ، خلاف آن هم ثابت می شود.