موضوع: فقه الاسره/صله الارحام و قطیعتها /بررسی روایات در حکم صله رحم با کفار حربی

در مساله صله رحم با ارحام کافر حربی ، آیات بیان شد و دو مورد از روایات نیز ذکر شد.

استاد محترم در ادامه ی استدلال به روایات در بررسی حکم این مساله ، چند مورد دیگر از روایات را که مورد استدلال قرار گرفته است را بیان میفرماید.

و نقول :

از همین باب روایات ، روایاتی داریم که با لحن تند ما را از ابتداء به سلام کردن نسبت به اهل کتاب و مشرکین ، منع و نهی کرده است.

1 - مثل موثقه غیاث بن ابراهیم از امام صادق علیه السلام قال قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع‌ :

لا تبدؤا أهل‌ الكتاب‌ بالتسليم و إذا سلموا عليكم فقولوا و عليكم.[1]

(به اهل کتاب ، ابتدائا سلام نکنید و اگر آن ها به شما سلام کردند ، در جواب بگویید : و علیکم)

2 – و هکذا موثقه محمد بن مسلم عن ابی عبدالله علیه السلام قال :

إِذَا سَلَّمَ‌ عَلَيْكَ‌ الْيَهُودِيُ‌ وَ النَّصْرَانِيُّ وَ الْمُشْرِكُ فَقُلْ عَلَيْكَ.[2]

(اگر یهودی یا نصرانی یا مشرک به تو سلام کرد در پاسخ بگو : و علیک)

3 – و هکذا ما رواه عن ابی عبدالله علیه السلام قال :

تقول‌ في‌ الرد على‌ اليهود و النصراني سلام.[3]

(در جواب سلام کردن یهودی و نصرانی بگو : سلام)

البته لا یخفی که مقصود از سلام در این کلام حضرت ، اراده اسم سلام از اسماء الهی است که در آخر سوره حشر ﴿هُوَ اللَّهُ الَّذي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُون‌﴾[4] آمده است فلذا در این فرض بدون قصد تخاطب نسبت به آن یهودی و نصرانی و هکذا بدون اطلاق لفظ علیکم صرفا با اراده اسمی از اسماء الهی ، سلام گفته می شود.

و هکذا در روایات قبلی که حضرت فرمود فقط «علیکم» گفته شود جهتش اینست که آن ها گاهی از اوقات در سلام به مومنین ، از تعبیر «السام» به جای سلام استفاده می کنند که به معنای مرگ است فلذا حضرت دستور دادند که ما در جواب کلا علیکم بگوییم.

علی ای حال ، ظاهر این روایات دلالت بر حرمت و نهی از ابتداء به سلام نسبت به کفار و اهل کتاب دارد لکن باید معلوم شود که این کفار و اهل کتاب آیا حربی بوده اند یا غیر حربی که در صورت غیر حربی بودن ، دلالتی بر حرمت نیست بلکه آنجا بر اساس قرائنی که ان شا الله خواهد آمد قهرا باید حمل بر کراهت شود مضاف بر اینکه در همینجا هم بین ارحام و غیر ارحام تفاوت است که ان شا الله در نتیجه گیری پایانی مقصود ما روشن خواهد شد.

تا به اینجا بحث از صله ارحام ، با ارحامی بود که حربی بودند که با ملحقات آن مباحثش تقدیم شد.

و اما از اینجا به بعد بحث از صله رحم با ارحامی ست که کافر غیر حربی هستند. در این موارد تکلیف ما چیست؟

قلنا : با لحاظ اطلاقات و عموماتی که در وجوب صله رحم داشتیم تکلیف ما نسبت به کفار غیر حربی روشن است که اگر این کفار در حال حرب با ما نباشند (اولا) و جزء ارحام هم به حساب آیند (ثانیا) ، قهرا مشمول آن وجوب صله رحم خواهند بود. این عمومات در گذشته بیان شد و در آن ادله مقید به قید ایمان نبود. لذا قهرا شامل کافران غیر حربی که ارحام هستند ، می شود.

ان قلت :

از آیاتی که ما را در ارتباط با کفار منع میکرد ، چه جوابی دارید؟ و هکذا روایاتی که در همین جلسه بیان شد. (سه روایت مذکور در ابتدای جلسه)

قلت : آری؛ آن آیات کما اینکه بیان شد ، دو دسته بودند :

دسته اول صریح در این بودند که ملاک منع از ارتباط را جهت عداوت و دشمنی آن ها ذکر کرده بود مثل آیه 22 سوره مبارکه مجادله. پس قهرا این دسته اول ربطی به ما نحن فیه ندارد چون ما در این مقام از کفار غیر حربی سخن می گوییم.

و اما دسته دوم آیاتی بودند که به طور مطلق ما را منع از ارتباط با کفار می کرد. مثل آیه 51 سوره مبارکه مائده

راه حل این مشکل و عویصه در سوره مبارکه ممتحنه آیه 8 ذکر شده است که می فرماید :

﴿لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ﴾

این آیه شریفه صریحا قرینیت دارد بر اینکه مراد از آن آیات مذکور در اشکال فوق ، کافر حربی است.