موضوع: الأصول العملية/أصالة الاحتياط /بخش دوم از کتاب احتیاط[1] (أقل و أکثر ارتباطی)

تنبیهات

مرحوم آخوند مثل پایان مقام اول که بحث از متباینین بود و چهار تنبیه اضافه کرد، در اینجا نیز در پایان مقام دوم که بحث از أقل و أکثر ارتباطی است هکذا چهار تنبیه مطرح می‌کنند:

تنبیه اول: تا بدینجا صحبت بر سر أقل و أکثر کمّی بود (یعنی أقل و أکثری که اجزای خارجی داشت مثل سوره در نماز که وجود خارجی دارد) از اینجا به بعد صحبت سر أقل و أکثر کیفی و ذهنی است (یعنی أقل و أکثری که جزء مشکوک آن وجود ذهنی دارد نه وجود خارجی) که این بر دو قسم است:

۱. مطلق و مشروط، مثل أقم الصلاة ولی من نمی‌دانم صلاة با طهارت واجب شده است یا بی طهارت (مراد از طهارت نتیجه غسلات و مسحات است که طبق این معنا طهارت جزئیت خارجی علی حِدّه‌ای از نماز ندارد).

این قسم اول به نظر مرحوم آخوند ملحق به أقل و أکثر کَمّی است که عقلاً احتیاط و شرعاً برائت جاری می‌شود.

۲. عام و خاص، مثل: امر مولی به «جئنی بحیوانٍ» ولی من نمی‌دانم آیا حیوان ناطق مراد است (أقل) یا اعم از آن، که شامل ناطق هم می شود مراد است؟

این قسم دوم به نظر مرحوم آخوند ملحق به متباینین است، یعنی: در اینجا احتیاط جاری است (این نظرات مرحوم آخوند بود).

لکن مرحوم شیخ در تمام اقسام أقل و أکثر (چه استقلالی و چه ارتباطی و در ارتباطی چه کَمّی و چه کیفی و در کیفی چه مطلق و مشروط و چه در علم و خاص، در همه‌ی موارد ذکر شده) برائت جاری می‌کنند.

لکن حدیث رفع در فقره‌ی ما لایعلمون بر حکم عقلی حاکم است و حکم به برائت می‌کند، فلذا آن نماز بی فاتحه صحیح است و احتیاج به إعاده ندارد.