1. ای عن الأمر الواقعی.

    2. ای عدم الإجزاء.

    3.

    1. مرحوم مصنّف راجع به اجزاء مأمورٌ به ظاهری از أمر واقعی در ناحیه اوّل یعنی در صورتی که امر ظاهری اعمّ از اصل و اماره دلالت بر تحقّق یکی از شرایط یا اجزاء واجب نموده و بعداً معلوم شود آن جزء یا شرط محقّق نبوده است، در دو محور بحث می نمایند: یکی حکم ظاهری در مقابل حکم واقعی مثل حکمی که مفاد امارات بوده و ممکن است مخالف با حکم واقعی بوده باشد و دیگری حکم ظاهری در مقابل حکم شرعی که اساساً مبیِّن حکم شرعی نبوده و بلکه صرفاً مبیّن وظیفه مکلّف در مقام عمل می باشد؛

مرحوم مصنّف حکم اجزاء مأمورٌ به ظاهری به معنای اوّل را با عبارت «و التحقیق الخ» بیان نموده و حکم اجزاء مأمورٌ به ظاهری به معنای دوّم را با عبارت «و هذا بخلاف ما کان منها الخ» بیان می نمایند.

    2. ای ما کان من الأمر الظاهری.

    3. ای متعلّق التکلیف.

    4.

    5. ای شرط موضوع التکلیف أو متعلّقه.

    6. ای جزء موضوع التکلیف أو متعلّقه.

    7. ای استصحاب الطهارة أو الحلّیّة.

    8. مراد از استصحاب حلّیّة، استصحاب حلّیّة اکل نیست، زیرا حلّیّت اکل، حکم تکلیفی مستمریّ است و اگر یقین سابق به آن وجود داشته باشد، لاحقاً نیز متیقَّن بوده و شکّ در لاحق در آن تصویر نمی شود، بلکه مراد استصحاب حلّیّت و اباحه تصرّف است به اینکه سابقاً یقین داشته مالک لباس، راضی به تصرّف او در لباس بوده و بعداً در استمرار رضایت مالک شکّ نماید.

    9. قاعده طهارت و قاعده حلّیّت و همچنین استصحاب طهارت و استصحاب حلّیّت برای تنقیح مثل طهارت لباس، حلّیّت لباس و حلِّیّت و اباحه تصرّف در لباس جعل شده اند که محقِّق متعلّق تکلیف وجوبی یعنی نماز با لباس طاهر، تهیّه شده از جنس حیوانات مأمول اللحم و مباح هستند.

    10. و هو کون الاستصحاب اصلاً عملیّاً، لا امارةً و ظنّاً معتبراً کاشفةً عن الواقع.

    11. ای نحو قاعدة الطهارة أو الحلّیة و استصحابهما مثل قاعدة الفراغ و قاعدة التجاوز و قاعدة الصحّة من الاصول العملیّة الحاکمة علی الادلّة الاوّلیّة للاحکام و المفسِّرة لموضوعها تعبّداً تضییقاً او توسعةً.

    12. مثل الصلاة و الطواف.

    13. مثل لباس المصلّی.

    14. عبارت «یجزی» خبر برای أنّ در عبارت «أنّ ما کان منه الخ» بوده و «ما کان منه الخ» اسم أنّ می باشد.

    15.

    1. ای دلیل الامر الظاهری من قاعدة الطهارة أو الحلّیّة و استصحابهما و نهوها.

    2. ای دلیل اشتراط الطهارة و الحلّیّة فی الصلاة مثلاً.

    3. ای و الحلّیّة و الواقعیّة و الظاهریّة.

    4. به عبارت دیگر، قاعده طهارت و حلّیّت و استصحاب این دو در واقع در صدد بیان آن هستندکه آنچه واقعاً شرط در صحّت صلاة می باشد توسعه داشته و علاوه بر طهارت واقعیّه، طهارت ظاهریّه نیز شرط واقعی صحّت نماز بوده و واقعاً موجب صحّت نماز می گردد.

    5. ای انکشاف الخلاف فی دلیل قاعدة الطهارة أو الحلّیّة و استصحابهما بأن ظهر النجاسة أو الحرمة بعد الحکم بالطهارة و الحلّیّة بقاعدتیهما او باستصحابیهما.

    6. ای مثل الصلاة.

    7. ای من الطهارة و الحلّیّة.

    8. زیرا همانطور که گذشت، ادلّه قاعده طهارت و حلّیّت یا استصحاب این دو، موضوع ادلّه اشتراط طهارت و حلّیّت در مثل نماز را توسعه داده و شرط را اعمّ از طهارت یا حلّیّت واقعیّه و ظاهریّه قرار می دهند، لذا حتّی بعد از معلوم شدن عدم وجود طهارت یا حلّیّت واقعیّه، چون نماز واجد طهارت و حلّیّت ظاهریّه بوده است، واجد شرط بوده و نماز مجزی خواهد بود.

    9. ای بالنسبة الی دلیل قاعدتی الطهارة و الحلّیّة و استصحابهما علی القول بکون الاستصحاب اصلاً لا امارةً.

    10. ای انکشاف الخلاف.

    11. ای ارتفاع الطهارة الظاهریّة او الحلّیّة الظاهریّة.

    12. ای ارتفاع الجهل بالنجاسة و الحرمة و حصول العلم بهما.

    13. ای و لا یکون انکشاف الخلاف من قبیل ارتفاع الطهارة و کشف کون العمل عند الجهل و قبل ارتفاعه فاقداً لشرطه و هی الطهارة.

    14.

مفاد ادلّه قاعده طهارت به عنوان دلیل حاکم بر ادلّه اشتراط طهارت ثوب و بدن در نماز آن است که طهارتی که شرط نماز می باشد، دو فرد دارد: یکی طهارت واقعیّه عند العلم و دیگری طهارت ظاهریّه عند الجهل؛ لذا صرفاً دلالت بر آن خواهد داشت که موضوع ادلّه اشتراط طهارت ثوب و بدن در نماز توسعه پیدا کرده و هم شامل طهارت واقعیّه می شود و هم در خصوص فرض جهل، شامل طهارت ظاهریّه، ولی نه اینکه بعد از ارتفاع جهل نیز شامل طهارت ظاهریّه شده و مأمورٌ به ظاهری یعنی نماز با طهارت ظاهریّه حتّی بعد از ارتفاع جهل و علم به نجاست نیز مشتمل بر شرط صحّت نماز بوده باشد[2] .

    1. ای من الأمر الظاهری.

    2. ای مدلول الأمر الظاهری مثل طهارة هذا الماء الذی هو مدلول البیّنة القائمة علی طهارته.

    3. لأنّ لسان الأمارات هو الکشف عن الواقع، لا جعل الحکم الظاهری فی ظرف الجهل و الشکّ بالحکم الواقعی.

    4. مثل بیّنه ای که دلالت بر طهارت لباس نماز گذار دارد و لسان آن، لسان کشف از طهارت واقعیّه لباس بوده و دلالت بر آن دارد که این لباس، مصداق واقعی برای طهارتی است که شرط صحّت نماز می باشد؛ اگرچه مدلول این اماره، حکمی ظاهری بوده و قطع به مطابقت آن با واقع وجود ندارد.

    5. ای فلا یُجزی فی هذه الموارد المأمور به الظاهری عن الأمر الواقعی عند انکشاف الخلاف.

    6. ای دلیل حجّیّة الأمر الظاهری فیما اذا کانت امارةً.

    7.

    8. ای المأمور به الظاهری.

    9. ای شرط المأمور به.

    10. ای فبارتفاع الجهل بالواقع و حصول العلم بفقدان الشرط الواقعی مثل انه بعد شهادة البیّنة علی کون القبلة اتّجاه الشرق، علم بکون القبلة اتّجاه الجنوب.

    11. ای واجداً لما هو شرطه الواقعی.

    12. ای بل کان المأمور به الظاهری فاقداً لشرط المأمور به الواقعی.

    13.