موضوع: كتاب الطهارة/النجاسات /کافر

بیان شد که عنوان کافر در روایت نیامده و در روایت عنوان یهودی، نصرانی، مجوسی و امثال اینها ذکر شده است و در رابطه با کافر غیرکتابی روایت نداریم. در رابطه با اهل کتاب هم دو دسته روایات وجود داشت که از یک دسته نجاست اهل کتاب برداشت می‌شد و دسته‌ی دیگر دلالت بر طهارت اهل کتاب داشت؛ از جمله روایت ابی‌جمیله که از امام صادق علیه‌السلام سؤال می‌کند: ثوب مجوسی را بپوشم و در آن نماز بخوانم؟ امام علیه‌السلام فرمود: بله. گفتم: آن‌ها خمر می‌نوشند؟ امام فرمود: ما لباس سابری می‌خریم، آن را می‌پوشیم و آن را نمی‌شوییم.[1] لباس سابری، لباسی بوده که توسط اهل کتاب و مجوسی‌ها ساخته می‌شده است.

لزوم احتیاط در نجاست اهل کتاب

مرحوم آیت الله خوئی پس از ذکر این دو دسته روایات بیان می‌کند که از دسته‌ی دوم روایات این چنین استفاده می‌شود که طهارت اهل کتاب در نزد روات حدیث، امری مسلم بوده و لذا اصحاب از نجاست عرضی سؤال می‌کردند. بنابراین، فتوا بر طبق اخبار دال بر نجاست، مشکل خواهد بود:

بذلك ظهر أن طهارة أهل الكتاب كانت ارتكازية عند الرواة إلى آخر عصر الأئمة (عليهم السلام) و إنما كانوا يسألونهم عما يعمله أهل الكتاب أو يساوره من أجل كونهم مظنة النجاسة العرضية، و من هنا يشكل الإفتاء على طبق أخبار النجاسة إلّا أن الحكم على طبق روايات الطهارة أشكل، لأن معظم الأصحاب من المتقدِّمين و المتأخِّرين على نجاسة أهل الكتاب، فالاحتياط اللزومي مما لا مناص عنه في المقام.[2]

اما دلیل مشکل بودن فتوا بر طبق اخبار طهارت، عمدتاً تسالم و فی الجمله اتفاق نظر اصحاب بر نجاست اهل کتاب است. در نتیجه باید نسبت به نجاست اهل کتاب احتیاط لازم را لحاظ کنیم.

عدم شمول حکم نجاست نسبت به سایر کفار

بحث دیگر این است که در صورتی که به مقتضای اخبار و تسالم اصحاب قائل به نجاست اهل کتاب (یهودی، نصرانی و مجوسی) شدیم، بقیه‌ی کفار (مثل منکر ضروری دین) هم نجس هستند یا خیر؟ با فرض نجاست اهل کتاب، این حکم شامل سایر اصناف کفار نخواهد بود و فتوا به نجاست آن‌ها نیازمند دلیل دیگری است، چرا که در روایات عنوان کافر نیامده است، بلکه اصناف اهل کتاب ذکر شده‌اند.

البته درباره‌ی بعضی از فرق کفار مثل کمونیست‌ها، مشرکین و گاوپرست‌ها شاید بتوان به دلیل اولویت فتوا به نجاست داد؛ با این توضیح که درباره‌ی اهل کتاب که اعتقاد به خدا و انبیاء دارند، قائل به نجاست هستیم، پس درباره‌ی کسی که هیچ یک از مقدسات را قبول ندارد، می‌توان به طریق اولی قائل به نجاست شد. اما درباره‌ی کسی که منکر ضروری است، نمی‌توان فتوا به نجاست داد.

اما درباره‌ی مرتد، بستگی دارد که پس از ارتداد به چه اعتقادی روی آورده است؛ اگر به آیین اهل کتاب درآمده، حکم اهل کتاب را دارد و اگر داخل در اصناف دیگر کفار شد، حکم غیر اهل کتاب را خواهد داشت.

سؤال: آیا منکر حجاب، منکر ضروری دین است؟

پاسخ: ضروری یعنی مطلبی که بین همه‌ی مسلمین مسلم است، یعنی در اسلام جزء بدیهیات است. بعضی از علما قائلند که حجاب از ضروریات اسلام است. حال اگر کسی منکر حجاب است و انکار او به دلیل عدم آگاهی نسبت به قرآن و احکام اسلام باشد، یا معتقد باشد که وجوب حجاب از آیات قرآن برداشت نمی‌شود، باید مورد بحث قرار گیرد که چنین کسی منکر ضروری است یا خیر.