موضوع: كتاب الطهارة/ النجاسات/ ولد الزنا

مرحوم سید اولین مسأله بعد از اصل بحث کافر را این چنین بیان می‌کند:

الأقوى طهارة ولد الزنا من المسلمين، سواء كان من طرف أو طرفين، بل وإن كان أحد الأبوين مسلما كما مر.[1]

زنای از یک طرف مثل اینکه برای یک طرف وطی به شبهه باشد اما طرف دیگر می‌داند که در حال زناست یا اینکه زنی در عده است اما مرد بدون علم به این مسأله، با او ازدواج می‌کند.

چنان که بیان شد، در میان قدما مرحوم سید مرتضی، ابن ادریس و شیخ صدوق قائل به کفر و نجاست ولد الزنا هستند؛ اما دیدگاه مشهور فقها اسلام و طهارت ولد الزناست. قائلین به نجاست به دو مطلب استدلال کرده‌اند: روایات و اجماع.

استدلال به روایات

    1. روایت عبدالله بن ابی‌یعفور[2] از امام صادق (علیه‌السلام):

بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِي يَعْفُورٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ قَالَ: لَا تَغْتَسِلْ مِنَ الْبِئْرِ الَّتِي تَجْتَمِعُ فِيهَا غُسَالَةُ الْحَمَّامِ فَإِنَّ فِيهَا غُسَالَةَ وَلَدِ الزِّنَا وَ هُوَ لَا يَطْهُرُ إِلَى سَبْعَةِ آبَاءٍ وَ فِيهَا غُسَالَةَ النَّاصِبِ وَ هُوَ شَرُّهُمَا.[3]

در جواب بیان شد که این روایت علاوه بر ضعف سند[4] ، در مقام بیان خباثت معنویه است.

    2. مرسله‌ی حسن بن علی وشاء[5] :

أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ أَنَّهُ كَرِهَ سُؤْرَ وَلَدِ الزِّنَا وَ سُؤْرَ الْيَهُودِيِّ وَ النَّصْرَانِيِّ وَ الْمُشْرِكِ وَ كُلِّ مَا خَالَفَ الْإِسْلَامَ وَ كَانَ أَشَدَّ ذَلِكَ عِنْدَهُ سُؤْرُ النَّاصِبِ.[6]

راویان این روایت همگی دارای توثیق هستند، اما وشاء روایت را از کسی نقل کرده که شناخته شده نیست؛ بنابراین روایت مرسله است.

در جواب استناد به این روایت می‌توان چنین گفت که تعبیر «کَرِهَ» در روایت مذکور، دلالتی بر نجاست ندارد و می‌توان آن را مستند بر خباثت معنویه دانست.

    3. روایاتی که از غسل کردن با آب چاهی که در آن غساله‌ی حمام جمع می‌شود، نهی نموده‌اند، با ذکر این دلیل که غساله‌ی ولد الزنا در آن وجود دارد.[7]

پاسخ: استناد به این روایات نیز صحیح نیست، چرا که این روایات دلالت بر قذارت و کثیف بودن غساله‌ی حمام دارند و مقصود از آن‌ها نجاست نیست.

سؤال: آیا ذکر ولد الزنا در این روایات، در ردیف یهودی و نصرانی که قائل به نجاست آن‌ها هستیم، اقتضای نجاست ولد الزنا را ندارد؟

پاسخ: خیر، زیرا نهی در این روایات، مستند بر قذارت و ناپاکی عرفی و بهداشتی نبودن آن است و نیز جنب و زانی هم در این روایات بیان شده که قطعاً نجس نیستند؛ نظیر:

الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُوسَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ: مَنْ أَخَذَ مِنَ الْحَمَّامِ خَزَفَةً فَحَكَّ بِهَا جَسَدَهُ فَأَصَابَهُ الْبَرَصُ فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ وَ مَنِ اغْتَسَلَ مِنَ الْمَاءِ الَّذِي قَدِ اغْتُسِلَ فِيهِ فَأَصَابَهُ الْجُذَامُ فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ فَقُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِنَّ أَهْلَ الْمَدِينَةِ يَقُولُونَ إِنَّ فِيهِ شِفَاءً مِنَ الْعَيْنِ فَقَالَ كَذَبُوا يَغْتَسِلُ فِيهِ الْجُنُبُ مِنَ الْحَرَامِ وَ الزَّانِي وَ النَّاصِبُ الَّذِي هُوَ شَرُّهُمَا وَ كُلُّ خَلْقٍ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ ثُمَّ يَكُونُ فِيهِ شِفَاءٌ مِنَ الْعَيْنِ ....[8]

در نتیجه مقارنت و همراهی ولد الزنا در ردیف یهودی و نصرانی دلالتی بر نجاست او ندارد.

    4. موثقه‌ی زرارة:

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ[9] عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ لَا خَيْرَ فِي وَلَدِ الزِّنَا وَ لَا فِي بَشَرِهِ وَ لَا فِي شَعْرِهِ وَ لَا فِي لَحْمِهِ وَ لَا فِي دَمِهِ وَ لَا فِي شَيْ‌ءٍ مِنْهُ عَجَزَتْ عَنْهُ السَّفِينَةُ وَ قَدْ حُمِلَ فِيهَا الْكَلْبُ وَ الْخِنْزِيرُ.[10]

    5. حسنه‌ی محمد بن مسلم:

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ[11] عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ: لَبَنُ الْيَهُودِيَّةِ وَ النَّصْرَانِيَّةِ وَ الْمَجُوسِيَّةِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ لَبَنِ وَلَدِ الزِّنَا ....[12]

تعابیر این دو روایت نیز دلالتی بر نجاست ولد الزنا ندارد و فقط دال بر خباثت و قذارت معنویه است.

بنابراین ولد الزنا به حکم قاعده‌ی طهارت، طاهر و مسلمان است. مشهور فقها نیز همین نظر را دارند و با توجه به نظر مشهور، ادعای اجماعی که در این مسأله مبنی بر نجاست شده، قابل قبول نیست.

بله، در شریعت احکامی برای ولد الزنا وارد شده است، مثل اینکه ارث نمی‌برد، شهادت او مورد قبول نیست و همچنین نمی‌تواند در جایگاه امامت جماعت قرار گیرد. واضح است که این احکام دال بر نجاست او نیست.