موضوع: كتاب الطهارة/ النجاسات/ الغلاة

مرحوم سید، مسأله‌ی دوم ذیل بحث کافر را این چنین مطرح کرده است:

لا إشكال في نجاسة الغلاة و الخوارج و النواصب، و أما المجسمة و المجبرة و القائلين بوحدة الوجود من الصوفية إذا التزموا بأحكام الإسلام فالأقوى عدم نجاستهم، إلا مع العلم بالتزامهم بلوازم مذاهبهم من المفاسد.[1]

برخی از فرق و طوایف هستند که باید درباره‌ی آن‌ها گفت‌وگو کرد: غلاة، خوارج، نواصب، مجسّمه، مجبره و مسلمین غیرامامیه.

اقسام غلاة

اولین موردی که مطرح شده، غلاة هستند. غلاة جمع کلمه‌ی «غالی» و از ماده‌ی «غلو» است و در اصطلاح به معنای افراط و زیاده‌روی در باور نسبت به جایگاه یک فرد و اعتقاد به الوهیت درباره‌ی اوست.

غلاة چند گروه هستند:

    1. برخی قائل به ربوبیت امیرالمؤمنین یا یکی از ائمه‌ی طاهرین (علیهم‌السلام) هستند و معتقدند که او همان خدای مجسّمی است که از آسمان به زمین آمده و کار خدایی می‌کند.

    2. گروهی دیگر معترف به الوهیت خداوند متعال هستند، اما امور تشریعی و تکوینی عالم را به دست امیرالمؤمنین یا یکی از ائمه‌ی معصومین (علیهم‌السلام) می‌دانند؛ یعنی او را خالق، محیی، ممیت و رازق می‌پندارند. همچنین معتقدند که تأیید انبیاء گذشته، به صورت سرّی و تأیید پیغمبر خاتم به شکل علنی و آشکار، به دست ایشان است. آن‌ها باور دارند که خداوند این امور به امیرالمؤمنین یا برخی از معصومین (علیهم‌السلام) واگذار و تفویض کرده است.

    3. برخی دیگر خدا را رب العالمین می‌دانند و به الوهیت یا تفویض امور به غیرخدا قائل نیستند، اما معتقدند که امیرالمؤمنین و ائمه‌ی طاهرین (علیهم‌السلام) از جانب خداند متعال، والیان امور عالم بوده و بندگان خوب خدا و اکرم المخلوقین هستند. بنابراین انتساب خلق یا رزق و امثال آن، به آن‌ها حقیقی نیست و همچون اسناد خلق یا احیاء به حضرت عیسی (علیه‌السلام) است که باذن الله صورت پذیرفته است. در نتیجه شاید نتوان این گروه را داخل در غلاة دانست و انتساب غلو به این باور همچون برخی از مواردی است که نزد قدمای امامیه غلو به حساب آمده است؛ مثلاً مرحوم شیخ صدوق از استاد خویش، ابن الولید نقل کرده که انکار سهو النبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، اولین درجه‌ی غلو است.

در ادامه، احکام هر یک از اقسام غلاة بیان خواهد شد.