موضوع: تفسیر سوره کهف/تفسیر آیات 6 ، 7، 8 /

در5 آیه ی قبل که محضر عزیزان گذشت ، بعد از اینکه خداوند حمد خود را بیان کرد خطاب به مومنین بشارت داد و نسبت به کسانی که ایمان و عمل صالح ندارند انذار انجام داد و همچنین انذار ویژه را نسبت به آنها که برای خداوند شریک قائل بودند و یا برای خدا قائل به ولد بودند .

بعد از اینها در آیه ی ششم می فرماید :

این آیه یکی از آیاتی است که عظمت روحی پیامبر اسلام را می توان از آن فهمید و اینکه پیامبر به چه میزان نه فقط نسبت امت مسلمان بلکه انسانیت و بشریت دغدغه مند بودند .

اینکه می دید کسانی از خدا اعراض می کنند و به آیات خداوند بی توجهی می کنند پیامبر اسلام ناراحت می شدند .

همانطور که در سوره ی توبه آمده است : ﴿عزیز علیه ما عنتم﴾ [1]

بر پیامبر سخت و دشوار بود که گرفتاری به مردم برسد این آیه شریفه که تفریع بر آیات قبلی است .

در آیات قبل گفت افرادی که برای خدا فرزند قائلند و ﴿و قالوا التخذ الله ولدا﴾ همانهایی که می گفتند خدا دارای فرزند است وحضرت رسول مسئولشان شد که اینها را انذار کند و مورد عتاب قرار دهد ،همانهایی که هیچ علمی نداشتند ﴿مالهم به من علم و لا لابائهم﴾ ، کبرت کلمه را گفتند و آنها ﴿ان یقولون الا کذبا﴾ بودند و تو ای پیامبر نسبت به چنین مردمی﴿فلعلک باخع نفسک﴾ هستی .

بخوع : به معنای هلاکت و کشتن است .

﴿فلعلک باخع نفسک﴾ یعنی به حدی شما ناراحتید یا رسول الله از این عمل اینها با اینکه اینها﴿ان یقولون الا کذبا ما لهم به من علم و لا لابائهم ب﴾ا این همه تو از بس ناراحتی از حرف های ایشان انگار خود را به هلاکت

می اندازی .

آثار : علامت پا ، اثر قدمی که روی زمین نرم گذاشته می شود .

لکن اینجا آثار یعنی اعراض اینها ، در این عبارت یک استعاره بالکنایه به کار رفته است می فرماید :

چیزی نمانده است که جان خود را به هلاکت برسانی به خاطر اعراضی که آنها دارند .

اسف : شدت اندوه

هذاالحدیث : قرآن

خداوند خطاب به پیامبر اسلام می فرمایند : از بس خودت را ناراحت می کنی از ایمان نیاوردن اینها و خود را رنج می دهی﴿لعلک باخع نفسک﴾ کم مانده جان خود را از دست بدهی از روی شدت اندوهی که در تو ایجاد شده است .

این مساله جایگاه عظیمی را برای پیامبر ترسیم می کند که چگونه خداوند پیامبر را می شناسد و پیامبر چگونه روحیه ای دارد که خداوند اینگونه خطابش می کند .

از این آیه عظمت پیامبر و شدت نگرانی ایشان بر حال اینها فهمیده می شود .

ما قرار دادیم هر آنچه که روی زمین بود زینت برای زمین تا اینکه ایشان را امتحان کنیم به وسیله ی آن و ببینیم که چه کسانی بهترین عمل را انجام می دهند .

و البته باید متوجه باشند ﴿انا لجاعلون ما علیها صعیدا جرزا﴾

هر آینه هر آنچه روی زمین است و ﴿ما علیها﴾ زینت های روی زمین ،همه ی اینها را تبدیل به خاکی خواهیم کرد که گیاهی در آن نمی روید .

صعید : زمین خالی که خاک آن مشخص است .

جرز : در مجمع البیان آمده است : زمینی که گیاه در آن نمی روید . گویی گیاه هم کاشته شود تخم گیاه را می خورد و رویشی ندارد .

در این دو آیه ی شریفه خداوند انگار به رسول خود یک نوع دلداری می دهد که ای رسول تو هر چه غصه بخوری وضعیت دنیا و ما فیها همین است

آنها که به تو ایمان نمی آورند ، ما برایشان زینت دنیا را قرار دادیم و خواستیم این افراد را امتحان کنیم لکن اینها از امتحان سربلند بیرون نمی آیند و ما زمین را برای آنها تبدیل به زمین بی آب و علف کردیم .

مفهوم این کلام خاصیت اعراض این افراد است که ما نعمت را برای اینها دادیم وقتی شکران نعمت انجام ندادند بلکه کفران نعمت اتفاق افتاد در اینجاست که ﴿انا لجاعلون ما علیها صعیدا جرزا ﴾ ما اینها را تبدیل به زمین بی آب و علف می کنیم .

زینت : در کل به معنای هر امر زیبایی است که منضم به چیزی می شود و حب انسان در رغبت به آن مساله بیشتر می شود .

بر اساس این آیه ی شریفه : اگر زمین را خشک و خالی ملاحظه کنید هیچ زینتی در آن وجود ندارد اما اگر یک زیبایی منضم به این زمین شود ؛گیاه بروید ،درخت داشته باشد ،گل و روییدنیها بر روی آن زمین بیاییند ؛ زیبایی هایی است که منضم به این زمین خاکی می شود و باعث جمال بخشیدن به این زمین می شود که انسان رغبت می کند این طبیعت زیبا را ببیند ، این زینت می شود.

هرآنچه روی زمین است را زینت قرار دادیم .

خداوند می خواهد بگوید : انسان حب به چیزی داشته باشد ، زینت آن چیز برایش معلوم می شود .

علامه طباطبایی در اینجا تعبیر قشنگی دارند : وقتی انسان نسبت به امور دنیوی علاقه مند می شود به واسطه ی این علاقه ی پیش آمده زینت آن را نیز متوجه می شود ؛ در واقع کسی این زیبایی ها را متوجه می شود که علاقه ی به امور دنیوی برایش حاصل شده باشد .

یعنی تاثری که از این زیبایی در روی زمین اتفاق می افتد برای افرادی که به امور دنیوی علاقمند هستند بیشتر است به تعبیر دیگر رسول خدا و ائمه ی اطهار زینتهای فراتر را دیده اند که زینهای زمین برایشان جلوه گری ندارد به این جهت است که امور دنیوی ایشان را مشغول نکرده است .

لذا مناسب است که در اینجا بگوییم حضرت زینب سلام الله زمانی که سوال می کنند چه دیدید ؟ می فرماید : ما رایت الا جمیلا

جمیل را حضرت زینب چیز دیگری تعبیر می کند چون رغبت و علاقه اش نسبت به امور دنیوی نیست و اینکه انسانی است که در راه خدا هر آنچه تقدیم کند را ارزش می داند لذا می فرماید : ما رایت الا جمیلا

جمال ، زینت و زیبایی ، نسبت به علاقه ی فرد است هر چه علاقه ی فرد نسبت به امری بیشتر باشد جمال و زیبایی آن نزد فرد بیشتر نمایان می شود .

لکن برای ما نیز زینت اگر بالاتر از امور دنیایی باشد مثل زینت شهادت ایثار در راه خدا ، دیگر این زینتهای دنیوی که می فرماید : انا جعلنا ما علی الارض زینه لها نیز برای ما ظاهری خواهد شد که برای ما ارزش آنچنانی نخواهد داشت .

لذا در آیه ی شریفه عنایتی است که می فرماید : اینها افرادی بودند که خدا را دارای ولد می دانستند ﴿و قالوا اتخذ الله ولدا﴾ برای اینها ﴿انا جعلنا ما علی الارض زینه لها﴾ یعنی ما آنچه را روی زمین است زینت قرار دادیم ، اینها زینت دنیا را کامل متوجه می شوند .

خداوند امور دنیوی را چرا در اختیار این افراد قرار داده است ؟

تا ایشان را امتحان کنیم که کدامینشان بهترین عمل را انجام می دهند .

یک عنایت خاص داشته باشید : خداوند نمی فرماید انا جعلنا ما علی الارض زینه لها لنبلوهم ایهم اکثر عملا نمی گوید چه کسی بیشترین عمل را انجام داد می گوید چه کسی بهترین عمل را انجام داد .

خداوند از ما اکثر عمل نمی خواهد بلکه احسن عمل می خواهد . اینکه انسان کاری را انجام دهد و کار زیادی نباشد و کار حسن باشد این را خدا از ما می خواهد .

کار زیاد باشد لکن حسن نباشد نزد خداوند پذیرفته نیست .

لذا کسی هزار رکعت نماز بدون اخلاص و ریایی انجام دهد مورد قبول پروردگار نیست در عوض دو رکعت نماز خالص نزد خداوند محبوبتر است .

در آیه ی شریفه خداوند از ما عمل مطلوب می خواهد .

این یک سنت الهی است که در خلقت بشر است که در اسکانش روی زمین زینت داده و زمین ، با تمام لذتهای مادی که در آن است را مایه ی امتحان بشر قرار داده است.و خداوند سعادتمندان را با امتیاز دادن و امتحان ، از دیگران متمایز می کند .

و اینکه نسلها اگر نسلها بیایند و از امکانات این دنیا استفاده کنند یکی پس از دیگری تمام متاع های دنیوی را بگیرند باز از این دنیا خواهند رفت . ﴿و انا لجاعلون ما علیها صعیدا جرزا﴾ هر چه که در روی زمین است مثل یک زمین بی آب و علف خواهد بود .

در واقع خدای سبحان از همه ی بشریت ایمان راستین می خواهداینکه زینتهایی را ما در زمین می بینیم ، پس این زینتها به جهت امتحان ماست .

در این آیه ی شریفه ﴿وانا لجاعلون ما علیها صعیدا جرزا﴾ استعاره بالکنایه وجود دارد مراد این است که خداوند قطع رابطه با متاع های زمینی را می خواهد ، می فرماید : متاع های دنیایی که وجود دارد انسان به آنها وابسته می شود و بعد از آن خداوند بین او و متاع های این دنیا جدایی ایجاد می کند .

این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که متاع دنیا با توجه به همه ی زینتهایی که دارد نباید دلبسته و وابسته باشیم چون یک روزی ﴿صعیدا جرزا﴾ خواهیم دید .

یعنی وابستگی ما به گونه ای باشد که نه تنها از بین رفتنی نباشد بلکه برای ما باقیات و صالحات بشوند به تعبیر دیگر به چیزهایی وابسته باشیم که بعد ها تبدیل به صعید جرزا ، زمین بی آب و علف نشود و برای ما از بین رفتنی نباشد بلکه روز به روز افزون تر شود که این وابستگی باید به امور معنوی و غیر مادی باشد که ما به آنها وابسته شویم که اینها هستند که به صعید جرز تبدیل نمی شوند و الا بقیه ی امور که در دنیاست یک روزی از بین خواهد رفت و به صعید جرز تبدیل خواهد شد .

در انتها علامه بحث روایی دادند که بعضی از آن را در لابلای بحث ارائه دادیم مثل صعید جرز ،﴿لعلک باخع نفسک﴾ که از لسان روایات بیان شد و چون در فضای مجازی استفاده می شود و بنا بر اختصار است در آخر نمی آوریم .