درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی
1401/10/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: حرمت غنا/مستثنیات غنا/مراثی اهل بیت علیهم السلام
مورد دوم از مستثنیات غنا: غناء در رثای امام حسین علیه السلام
از مستثنیات حرمت غناء، غناء در رثای امام حسین علیه السلام است کسانی که قائل به جواز هستند درباره‌ی سایر ائمه هم جایز می‌داند این مسئله اختلافی است برخی از فقهای شیعه مثل محقق اردبیلی در کتاب مجمع الفائده و البرهان می‌فرمایند: «و قد استثني مراثي الحسين عليه السلام أيضا، و دليله [علامه حلی] أيضا غير واضح»[1]
و علامه قائل به جواز شده و دلیلی بر حرمت غناء به طور مطلق نداریم غنای مجالس فسق و فجور حرام است اما غنای در مراثی امام حسین ع جایز است.
محقق اردبیلی مویّدی برای کلام علامه می آورد: «و يؤيّده أنّ البكاء و التّفجّع عليه عليه السلام مطلوب و مرغوب، و فيه ثواب عظيم، و الغناء معين على ذلك، و أنّه متعارف دائما في بلاد المسلمين في زمن المشايخ إلى زماننا هذا من غير نكير، و هو يدلّ على الجواز غالبا و يؤيّده جواز النّياحة بالغناء».[2]
صاحب مجمع الفائده و الرهان می‌فرماید: حرمت غناء به خاطر طرب است و اساسا در مراثی طرب و خفت نیست بلکه آن چه حاصل است حزن و اندوه است برخی که قائل به جواز هستند تمسک کرده‌اند به اطلاق ادله‌ای که گریه برای امام حسین ممدوح است و خواه گریه در قالب روضه باشد خواه در شکل غناءباشد الا اینکه این وجوهی که برای جواز غناء در مراکز ذکرشده دچار خدشه است
برخی بزرگان مثل صاحب مصباح الفقاهه می‌فرمایند مرثیه‌خوانی برای امام حسین علیه السلام موضوعا تفاوت می‌کند و غناء نیست در غناء خواندن خواندن لهوی است و به لحاظ کیفیت متفاوت است و ترغیب به معاصی می‌شود ولی در مراثی چنین نیست.
و اگر در مراثی کیفیت و چگونگی بنا باشد آن مراثی حرام است و صرف مد صوت به آن غناءگفته نمی‌شود لذا مرثیه‌خوانی ماهیتا با غنای محرم متفاوت است لذا اسم آن استثناء از غنای محرم نیست ولو سلمنا که به این مرثیه و به این کیفیت عنوان غناءصدق کند بدون هیچ اشکالی خواهیم گفت حرام است اطلاقات حرمت غناءاین مورد را شامل می‌شود و دلیلی بر استثنا نیست شما اسم سیره را گفتید سیره هست اما از این سیره کشف رضای معصوم نمی‌شود بسا منع هم می‌شوند اما گوش نمی‌کنند و گفته شد ادله و اخباری که اطلاق دارند گریه بر امام حسین مطلوبست اما این مورد مانند این مسئله است که قضای حاجت مومنین مستحب هست اما نسبت به امور حرام قضای حاجت مومن باز هم مستحب است! این در موردی است که حکم آن فعل لو خلی و نفسه مستحب باشد گریه‌ی بر امام حسین با چه وسیله‌ای می‌خواهد انجام شود
نتیجه گیری
مرثیه خوانی که غناءخوانی باشد و کیفیت لهوی داشته باشد دور کننده از گریه‌ی بر امام حسین علیه السلام است و ترقیب به معاصی می‌کند پس خواندن در رثای امام حسین غناء نمی‌دانیم اگر بر اساس کیفیت خواندن مرثیه خوانی اش حالت غنایی داشته باشد اشد حرمتا است.
