درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: بررسی روایات دال بر حرمت/ادله حرمت غناء/غناء

بحث درباره این بود که حداء جایز است یا خیر؟ بین فقهاء اختلاف نظر است جمعی از فقهاء می گویند: به خاطر اینکه دلیلی بر استثناء از حرمت غناءنداریم قائل به حرمت شده اند.

در مقابل عده ای قائل به جواز شده اند روایتی که بدان تمسک جسته اند همان روایت بود که از پیامبر ص نقل شده بود اما مشکل روایت این بود که فقط از طریق عامه نقل شده بود لذا برای حکم به جواز نمی توان به آن تمسک کرد.

برخی از طریق منابع شیعه برای جواز حداء روایتی را ذکر کرده اند:

معتبره سکونی: عن جعفر بن محمد علیه السلام عن آبائه علیهم السلام قال : قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله وسلم : زاد المسافر الحُداء ، والشعر ما کان منه لیس فیه جفاء[1]

در برخی نسخه ها : لیس فیه خنا: والخنا: الفحش، أى الذى لا یکون فیه هجو للمؤمن أو مدح لامرأة مغنیة.

لکن در قابل آن دو روایت معارض دارد:

    1. خبر الفضل الهاشمی عن بعض مشیخته عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال : أما یستحیی أحدکم أن یغنّی علی دابّته وهی تسبّح[2] .

تقریب استدلال: غناءخواندن بی حیایی است اما دلالت بر حرمت نمی کند ارتباط روایت با حداء هم مشخص نیست شاید غناء را برای خودش بخواند.

    2. مرفوعه بعض أصحابنا قال : قال أبو عبد اللّه علیه السلام : لا تضربوها علی العثار واضربوها علی النفار . وقال : لا تغنّوا علی ظهورها ، أما یستحیی أحدکم أن یغنّی علی ظهر دابّه وهی تسبّح [3]

دلالت مرفوعه نسبت به روایت قبل قوت بیشتری دارد چراکه از غنای بر ظهر دابه نهی شده است اما در روایت قبلی نهی نشده بود تعبیر به گونه ای اخلاقی است

تعبیر لاتغنوا ممکن است که به این معنا باشد که چه برای حیوان بخوانید تا سریع راه برود یا خودتان لذت ببرید نهی شده اید

در راه حل تعارض گفته می شود: راوی روایت سکونی، از قضات عامه است و به لحاظ محتوایی موافق با عامه است و دو روایت دیگر مخالف با نظر عامه است در حل تعارض اخذ به دو روایت اخیر به جهت مخالفت با عامه ارجح است.

گذشته از این مطالب

- ممکن است گفته شود حداء قسیم غناء است این شخص می خواند:

الف) غناء می خواند.

ب) حداء می خواند.

در این حالت موضوع حداء با موضوع غناء متفاوت است و حداء از غناءخروج موضوعی دارد. و حداء جایز است و می توان حکم جواز حداء نسبت به ابل را به گوسفند و گاو و سایر حیوانات تعدی داد.

-اما اگر کسی حداء را از افراد غناءبداند در این صورت برای حلیت و استثناء و خروج حکمی دلیل می خواهد و در اینجا دلیل محکمی نداریم. اگر حداء به گونه لهوی باشد مشمول تعریف غناءمی شود ولی اگر لهوی نباشد شامل غنای محرم نمی شود در این صورت باید به قدر متیقن که همان حداء الابل است اکتفا کرد و جای تعدی به سایر حیوانات نیست.