درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: غناء/مستثنیات حرمت غناء/فروعات/غناء در جنگ

فروع فقهی مرتبط با مستثنیات غنا

فرع اول: ملحقات حداء

قال الشیخ جعفر قدس سره : « ویقوی أیضاً خروج أصوات عمله السفن عند مباشره الأعمال ، وترجیع الاُمّهات لنوم الأطفال ، والنداء لتحریض الرجال علی القتال ، والأصوات المشجیه فی المناجاه ، والأصوات الغیر المشتمله علی الحروف کالهلهله علی النحو المعروف . [1]

شیخ جعفر کاشف الغطاء قائل به حرمت حداء شده بودند می فرمایند: «إن جعلنا الحداء قسيماً للغناء و مبائناً له كما هو الأقوى لشهادة العرف بذلك عمَّ الجواز الإبل و غيرها في حال السير و غيره» و در ادامه عبارت بالا را ذکر می کنند.

صاحب مفتاح الکرامه : « وأمّا الرقص والهلاهل و الروید[2] فی غیر حال الحرب وحضّ الرجال علی القتال فالحزم اجتنابه ، بل لعلّه یحرم فعله ، لأنّه من اللهو أو الباطل ، والحازم یجتنب الشبهات خصوصاً عند اشتباه الموضوعات»[3] .

وقال صاحب الجواهر : « نعم لا بأس بالهلهوله علی الظاهر لکونها صوتاً من غیر لفظ والغناء من الألفاظ ، وأمّا التردید المسمی بالحوراب[4] فی عرفنا فربّما ظهر من بعض مشایخنا معلومیه حلّیته فی حال الحرب وحثّ الرجال علی القتال المحلّل»[5]

اگر این موارد تحت تعریف غناءنشود ممکن است گفته می شود دیگر در شمار مصادیق لعب و لهو نیست در نتیجه دلیل بر حرمت اینها نداریم در فرض شک اصاله الاباحه و اصل برائت از تکلیف جاری می شود اما اگر کسی بگوید تعریف و مفهوم غناءبرای ما روشن نیست و در تطبیق عنوان تعریف بر مصادیق خارجی مشخص نیست در اینجا باید احتیاط کرد.

سید بحر العلوم در برهان الفقه می گوید: «ولو أوجد الغناء المحرَّم من غیر ألفاظ ممیزه بل کان مجرد صوت علی لهجه الغناء فالظاهر حرمته ، لأنّ اللفظ غیر معتبره فی حقیقه الغناء ، بل هو من کیفیات الصوت ، وفی جواهر الأستاد : « لا بأس بالهلهوله علی الظاهر لکونها صوتاً من غیر لفظ والغناء من الألفاظ» . وفیه : ما عرفت بل ادعی هو : « إتفاق الجمیع » فی صدر المسأله «علی أنّه من مقولات الأصوات أو کیفیاتها »[6] قال : « ولا ینافی ذلک عدّه من لهو الحدیث وقول الزور ونحوها ممّا یمکن کون المراد منه أنّه کذلک باعتبار هذه الکیفیه الخاصه»[7] فلو اشتملت الهلهوله علی المدّ والترجیع المطرب المعتبر فی الغناء مثلاً تحرم أیضاً»[8]