درس خارج فقه استاد سید مهدی نقیبی

موضوع: غناء/مستثنیات حرمت غناء/فروعات/خروج بالتخصیص یا بالتخصص

در جلسه گذشته کلام سید بحر العلوم مطرح شد ظاهرا کلام ایشان خالی از قوت نیست به این وجه که الفاظ دخالتی در غناءندارند اگر شخص غناء را بدون لفظ ایجاد کند و کیفیت غناءرا داشته باشد باز هم حرام است

اگر کسی اشکال کند که در آیه و اجتنبوا قول الزور قول بودن مهم است و در این اصوات قول نیست

در پاسخ می گوییم با توجه به آیه از قول زور باید اجتناب کرد و زور به معنای باطل است و مصداق قول زور غناءاست آنچه اهمیت دارد کیفیت و باطل بودن است و ذکر قول در آیه از باب اغلبیت است که باطل در قالب قول جای می گیرد .کیفیت و چگونگی در کلام باطل باشد یا حق قول باشد یا صوت

در تزاحم بین ترغیب رجال برای جنگ با صوت غنایی و حرمت صوت غنایی و ترک ترغیب برای جهاد آن مثل دوران امر بین ترک نماز خواندن و نماز خواندن همراه با نگاه اجنبیه

در اینجا دو حالت متصور است:

الف) مقدمه منحصره نیست در مثال ما مثلا برای ترغیب می توان بجای صوت غنایی، سخنرانی گذاشت در این حالت ترغیب رجال برای جنگ با صوت غنایی جایز نیست.

ب) مقدمه منحصره است و تنها راه ترغیب همان صوت غنایی است در این حالت خواندن حرمت فعلی ندارد بلکه مقدمه یرای یک امر مهم شده است.

فرع دوم: اطلاق حرمت غنا

غناءرا چه مرد بخواند یا زن، چه فردی خوانده شود و چه جمعی چه همراه با آلات لهو باشد یا نباشد در قالب کلام باطل باشد یا حق همین که عنوان غناءبار شد حرمت هم در پی آن می آید و دلیل، اطلاق ادله غناءاست با این بیان کلام مرحوم فیض رد می شود.

فرع سوم: حرمت استماع غناء

در باره غناءاز حیث ایجاد غناء(خوانندگی) و از حیث شنیدن و استماع بحث شده است

فقها در کتاب هایشان حرمت غناءرا مقید به قید استماع و نه سماع نموده اند:

شیخ طوسی در المبسوط: فإذا ثبت أن استماعه محرم إجماعا فمن استمع إلى ذلك فقد ارتكب معصية مجمعا على تحريمها، فمن فعل ذلك أو استمع إليه عمدا ردت شهادته.[1]

محقق در شرایع: مد الصوت المشتمل على الترجيع المطرب يفسق فاعله و ترد شهادته ‌و كذا مستمعه سواء استعمل في شعر أو قرآن[2]

علامه حلی در

الف) تذکره الفقهاء: الرابع: ما نصّ الشارع على تحريمه عينا، كعمل الصّور المجسّمة، و الغناء و تعليمه و استماعه، و أجر المغنّية.[3]

ب) تلخیص المرام فی معرفه الأحکام: و مدّ الصوت بالترجيع، و استماعه في قرآن و غيره، ... و الزمر و العود و الصنج و غيره من آلات اللهو، و يحرم استعماله و سماعه. [4]

ج) نهایه الإحکام فی معرفه الأحکام : ما نص الشارع على تحريمه لا يجوز التجارة فيه و التكسب به، كعمل الصور المجسمة، و الغناء و استماعه و أجر المغنية. [5]

شهید ثانی در دروس[6] و شهید ثانی در مسالک[7] و محقق در مجمع الفائده و البرهان[8]

برای حرمت غناءبه روایاتی استناد شده است:

صحیحه علی بن جعفر عن أخیه موسی بن جعفر علیه السلام قال : سألته عن الرجل یتعمّد الغناء یجلس إلیه ؟ قال : لا .[9]